Του Α. Βικέτου

(φωτογραφίες Δ. Πανάγου)

Ρίγη συγκίνησης σκόρπισε η Βυζαντινή Χορωδία της Αρχιεπισκοπής Αμερικής με την μυσταγωγική συναυλία της στον ιστορικό και μεγαλοπρεπή ιερό ναό της Αγίας Ειρήνης στην Κωνσταντινούπολη το βράδυ του Σαββάτου, 30 Νοεμβρίου.

Η Αγία Ειρήνη, όπου συνήλθε το 381 η δεύτερη Οικουμενική Σύνοδος, πλημμύρισε από κατανυχτική βυζαντινή μουσική και πλήθος κόσμου, Έλληνες, Τούρκους και ξένους. Τα μάτια των περισσοτέρων βούρκωσαν στο άκουσμα του «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια…», με το οποίο άρχισε η συναυλία.

Την συναυλία τίμησε με την παρουσία του ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οποίος την χαρακτήρισε ιστορική. Επίσης, ήταν παρόντες ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος, ο Καρδινάλιος Κοχ, εκπρόσωπος του Πάπα, και άλλοι επίσημοι.

Η Χορωδία έψαλε τους ύμνους από εξέδρα, η οποία βρισκόταν στον σολέα του ναού. Πάνω   ψηλά στην αψίδα του ιερού το περίφημο  σωζόμενο  ψηφιδωτό από μαύρες και χρυσές ψηφίδες με τον μνημειακό Σταυρό. Η Αγία Ειρήνη  αποτέλεσε τον πρώτο Πατριαρχικό ναό του Βυζαντίου, πριν την ανέγερση της Αγίας Σοφίας . Η εκκλησία οικοδομήθηκε  από τον Μέγα Κωνσταντίνο.  Με την στάση του Νίκα (532) καταστράφηκε και ξανακτίσθηκε από τον Ιουστινιανό.

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης  δεν μετατράπηκε σε τέμενος,  αλλά χρησιμοποιήθηκε ως οπλοστάσιο από τους Οθωμανούς, αποθήκη για λάφυρα πολέμου με διάφορα λάβαρα και βυζαντινά κατάλοιπα ως εμβλήματα νικών, και αργότερα έγινε πολεμικό μουσείο. Σήμερα η Αγία Ειρήνη λειτουργεί κυρίως ως αίθουσα συναυλιών, λόγω της εξαιρετικής ακουστικής.

Η Βυζαντινή Χορωδία της Αρχιεπισκοπής Αμερικής ερμήνευσε αναστάσιμα Ευλογητάρια σε ήχο πλάγιο του πρώτου.  Οι δύο βασικές μελοποιήσεις των Ευλογηταρίων παρεδόθησαν κατά τον 18ο αιώνα από τον κορυφαίο μεταβυζαντινό εκκλησιαστικό συνθέτη Πέτρο τον Πελοποννήσιο, λαμπαδάριο της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.  Ο χορός έψαλε απόσπασμα από την αργή εκδοχή σε περαιτέρω επεξεργασία του αειμνήστου Θρασύβουλου Στανίτσα, Πρωτοψάλτου της Μεγάλης Εκκλησίας. Επίσης, αποδόθηκαν Λειτουργικά μέλη , διάφορα τροπάρια και  ύμνοι της εορτής των Χριστουγέννων. Η συναυλία ολοκληρώθηκε με την πρώτη εκτέλεση μελοποιημένου αποσπάσματος από λόγο του Αγίου Γρηγορίου, που αναφέρεται στην ειρήνη του σύμπαντος κόσμου. Η μελοποίηση στην δομή του αργού οκτάηχου δοξαστικού με ομόηχα μικρά κρατήματα έγινε από τον καθηγητή της Ελληνικής Ορθόδοξης Θεολογικής Σχολής Βοστώνης, Γραμμένο Καράνο.

Η Βυζαντινή Χορωδία της Αρχιεπισκοπής Αμερικής ιδρύθηκε από τον Αρχιεπίσκοπο , Δημήτριο, το 2010 με την εμπνευσμένη προσπάθεια του αρχιδιακόνου, Παντελεήμωνος Παπαδόπουλου, και διευθύνεται από τον μουσικολόγο και πρωτοψάλτη, Δημήτριο Κεχαγιά.

Σε σύντομη ομιλία του ο π. Παντελεήμων τόνισε ότι η συναυλία «αποτελεί την κορυφαία στιγμή στην ιστορία της χορωδίας».

Πριν από την συναυλία προκάλεσε μεγάλη εντύπωση ο χαιρετισμός του δεκάχρονου  μαθητή της Αρχιεπισκοπικής Σχολής Βυζαντινής Μουσικής στη Νέα Υόρκη, Μανώλη Λαμπράκη. Ο μικρός Μανώλης, που απέσπασε θερμό χειροκρότημα, είπε ότι είναι μεγάλη η χαρά και η συγκίνηση  «που μπορούμε πλέον να αναφωνήσουμε ότι ο καλός σπόρος της ευλογημένης Ψαλτικής Τέχνης έχει αρχίσει να ριζώνει και να καρποφορεί και στις Ηνωμένες Πολιτείες». 

Αυτό έρχεται, σημείωσε, να μαρτυρήσει η Βυζαντινή Χορωδία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής. 

«Ο σπόρος είναι πολίτικος.  Πολίτικος παραμένει κι ο καρπός», ανέφερε ο μικρός μαθητής, ο οποίος απευθυνόμενος στον Πατριάρχη του είπε: «Με την αποψινή συναυλία εμείς οι εξ Αμερικής, Παναγιώτατε, δεν κάνουμε τίποτα άλλο από το να αντιπροσφέρουμε ¨τα σα εκ των σων…¨,να επιστρέφουμε στη μητέρα μας και να της μιλάμε με αγάπη και πόθο στη δική της, αγιασμένη γλώσσα».