Αγίου Ιωάννου της Κροστάνδης[1]

«Και εγώ ερωτήσω τον Πατέρα και άλλον παράκλητον δώσει υμίν, ίνα μένη μεθ' υμών εις τον αιώνα» (Ιω. 14,16). Το Άγιον Πνεύμα ονομάζεται «Παράκλητος» (Ιω. 14, 26) συμφώνως προς την φύσιν Αυτού, η οποία είναι ειρήνη, χαρά και άπει­ρος μακαριοτής και ένεκα της ενεργείας Του επι των ψυχών των πιστών, τας οποίας ενισχύει ως μήτηρ εις τας αρετάς των, τας ταλαιπωρίας, τας θλίψεις και τας ασθενείας και εις τας μεγάλας πράξεις της πίστεως. Ονομάζεται δε Παράκλητος και προς αντίθεσιν προς το πονηρόν πνεύμα της απογοητεύσεως το οποίον συχνά προσβάλλει τας ψυχάς. Παν φαινόμενον έχει την αιτίαν του. 

Τοιουτοτρόπως όταν κάμητε μίαν καλήν πράξιν αισθάνεσθε χαράν και ανακούφισιν εις τας ψυχάς σας. Διατί δε; Διότι το Άγιον Πνεύμα είναι εντός υμών είναι παντού και πλη­ροί τα πάντα˙ είναι ο θησαυρός πάσης ευλογίας, ο οποίος μας παρηγορεί. Αν τουναντίον κάμης κακήν πράξιν, ή και όταν ακόμη δέν κάμης τοιαύτην και μόνον την σκεφθής, αισθάνεσαι οδυνηράν απαγοήτευσιν εις την ψυχήν σου. Διατί δε; Διότι επέτρεψας το πονηρόν πνεύμα της απογοητεύσεως να σε καταλάβη. Π.χ. αρχίζεις να προσεύχεσαι και καταβάλλεσαι από την απογοήτευσιν, ενώ όταν ήρχιζες την προσευχήν σου δεν ησθάνεσο αυτήν˙ ή αρχίζεις την ανάγνωσιν βιβλίου πνευματικού πε­ριεχομένου -λ.χ της Αγίας Γραφής- και καταβάλλεσαι από την απογοήτευσιν, την ραθυμίαν, την αμφιβολίαν, την απιστίαν και την δυσπιστίαν. Διατί; Διότι πειράζεσαι από τα πονηρά πνεύ­ματα της απογοητεύσεως, της αμφιβολίας και της απιστίας, τα οποία χρησιμοποιούν την πανουργίαν των εναντίον σου. Ή είσαι εις τον Ναόν καί παρακολουθείς την Θείαν Λειτουργίαν και αισθάνεσαι ανίαν, δυσανασχέτησιν˙ η απαγοήτευσις σε έχει καταλάβη. Και πάλιν διατί; Διότι τα πονηρά πνεύματα της ραθυμίας και αθυμίας χρησιμοποιούν την πανουργίαν των εναν­τίον σου. Ή πάλιν αρχίζεις την συγγραφήν θρησκευτικού βιβλίου -κηρύγματος λ.χ.- και αισθάνεσαι το σκότος και την ψυχρό­τητα εις την καρδίαν σου, ενώ το σώμα σου καταβάλλεται από την ανικανότητα και αδυναμίαν. Διατί; Διότι οι αόρατοι εχθροί σε πολεμούν. Το Άγιον, λοιπόν, Πνεύμα είναι απολύτως χρήσιμον εις όλους μας δι' όλα μας τα καλά έργα. Ειναι η δύναμις, το φώς, η ειρήνη και η ανακούφισίς μας.

Όλαι αι ευλογίαι της ψυχής, ήτοι πάν ό,τι αποτελεί την πραγματικήν ζωήν, την ειρήνην και την χαράν της ψυχής, έρχε­ται εκ του Θεού! Γνωρίζω τούτο εκ πείρας. Η καρδία μου, μου το λέγει. Σύ, Πανάγιον Πνεύμα, είσαι ο θησαυρός όλων των ευλογιών!

Επί πολύν καιρόν δεν ηδυνάμην σαφώς να εννοήσω διατί είναι απαραίτητον να ενισχύεται η ψυχή μας από το Πανάγιον Πνεύμα. Τώρα όμως ο Πανοικτίρμων Κύριος μοι έδωσε να εννοήσω πόσον απαραίτητον είναι τούτο. Ναι! είναι απαραίτητον εκάστην στιγμήν της ζωής μας, όπως είναι απαραίτητος η αναπνοή· είναι απαραίτητον κατά την προσευχήν μας και καθ' όλην την ζωήν μας. Αν δεν ενισχύση την ψυχήν μας, αυτή ρέπει προς κάθε αμαρτίαν και τον πνευματικόν θάνατον εξασθενεί, χάνει κάθε δύναμιν ένεκα του κακού, το οποίον εισέρ­χεται εις την καρδίαν και γίνεται ανίκανος προς κάθε καλόν. Άνευ της ενισχύσεως του Αγίου Πνεύματος, αισθάνεται κανείς πως η καρδία υπονομεύεται από διάφορα κακά και είναι έτοιμη να βυθισθή εις εκάστην στιγμήν εις την άβυσσον αυτών. Πρέ­πει, λοιπόν, η καρδία μας να ίσταται σταθερά ως επί βράχου. Και ο βράχος αυτός είναι το Άγιον Πνεύμα. Αυτό ενισχύει τας δυνάμεις μας· και όταν ο άνθρωπος προσεύχεται, το Άγιον Πνεύμα ενισχύει την καρδίαν του με την πίστιν και την ελπίδα ότι θα λάβη εκείνο δια το οποίον προσεύχεται. Αυτό πυρπολεί την ψυχήν με αγαλλίασιν, καλάς σκέψεις και ενισχύει τον νουν και την καρδίαν. Αν ο άνθρωπος πρόκειται να εκτελέση έργον τι, Αυτό τονώνει την ψυχήν του με την πεποίθησιν της σπουδαιότητος και της αναγκαιότητος της εργασίας του και με ακατανίκητον υπομονήν η οποία καταβάλλει όλας τας δυσκο­λίας. Αυτό εμπνέει εις τον άνθρωπον, εις τας σχέσεις του με ανθρώπους διαφόρου θέσεως και των δύο φύλων, σεβασμόν προς τους ομοίους του, οι οποίοι έγιναν κατ' εικόνα Θεού -οποιοιδήποτε και αν είναι- και εξηγοράσθησαν με το αίμα του Χριστού. Αυτό κάμνει τον άνθρωπον νά παραβλέπη την ακαταστασίαν που έχουν ενίοτε οι όμοιοι του εις την ενδυμασίαν των και την εξωτερικήν εμφάνισίν των, όπως και την αγροικίαν που χαρακτηρίζει ενίοτε τους λόγους και τους τρό­πους των. Το Άγιον Πνεύμα ενώνει όλους ημάς με την αγάπην ως τέκνα του ιδίου επουρανίου Πατρός και εν τω Ιησού Χριστώ μας διδάσκει να προσευχώμεθα, «Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς...».

Ο Παράκλητος, το Άγιον Πνεύμα, το οποίον πληροί το σύμπαν, περνά από όλας τας πιστάς, πράους, ταπεινάς, καλάς και απλάς ανθρωπίνους ψυχάς και κατοικεί εις αυτάς και τας ζωογονεί και τας ενδυναμώνει. Γίνεται ένα πνεύμα με αυτάς και είναι δι’ αυτάς το παν -φως, δύναμις, ειρήνη, χαρά, επιτυχία εις τας επιχειρήσεις των και πάν ό,τι καλόν «δια πάντων χωρούν πνευμάτων νοερών καθαρών λεπτοτάτων» (Σ. Σολ. 7,23). «Και γάρ εν ενί Πνεύματι ημείς πάντες εφωτίσθημεν». Όλοι οι ευσεβείς είναι πλήρεις Πνεύματος Θεού όπως ο σπόγγος είναι πλήρης ύδατος.

Το Άγιον Πνεύμα εκτελεί όλα τα θαύματα και τα θαυμά­σια. Το ίδιον Πνεύμα δίδει εις άλλους μεν δύναμιν, εις άλλους δέ έργα δυνάμεως. Αρκεί νά ομιλήσετε με πίστιν και δεν έχετε ανάγκην να στενοχωρήσθε δια την εκπλήρωσιν των λόγων σας^- το Άγιον Πνεύμα θα φροντίση δι’ αυτό.

Όπως όταν συνομιλούμεν με άλλους, ο αήρ που είναι παντού και πληροί τα πάντα χρησιμεύει ως μέσον μεταξύ των λόγων του ενός και των λόγων του άλλου, οι δε λόγοι του ενός φθάνουν εις την ακοήν του άλλου δια του αέρος, θα ήτο δε αδύ­νατον να ομιλήση και να ακούση κανείς άνευ του αέρος, τοιου­τοτρόπως και εις τα πνευματικά το Άγιον Πνεύμα, το Όποιον είναι πανταχού παρόν και πληροί τα πάντα είναι τοιούτον μέ­σον προκειμένου να επικοινωνήσωμεν με τους ασωμάτους. Και όπως δεν ημπορούμεν καθ' ολοκληρίαν να εννοήσωμεν πώς δια του αέρος οι λόγοι μας ακούονται από άλλους που ευρίσκονται, ενίοτε, μακράν, γνωρίζομεν όμως ότι ακούονται· τοι­ουτοτρόπως δεν εννοούμεν μεν πως οι Άγγελοι και οι Άγιοι ακούουν, δια του Αγίου Πνεύματος, τους κλαυθμούς των καρ­διών μας˙ γνωρίζομεν όμως ότι τους ακούουν. Και όπως εις την πρώτην περίπτωσιν είμεθα βέβαιοι ότι οι λόγοι μας ακού­ονται από τούς άλλους, από τάς απαντήσεις που λαμβάνομεν, τοιουτοτρόπως και εις την δευτέραν περίπτωσιν έχομεν την ιδίαν βεβαιότητα από τας απαντήσεις που λαμβάνομεν. Εις την πρώτην περίπτωσιν βλέπομεν το πρόσωπον, με το όποιον συνομιλούμεν, με τους σωματικούς μας οφθαλμούς˙ εις την δευτέραν βλέπομεν και πάλιν το πρόσωπον με το όποιον συνομι¬λούμεν με τους πνευματικούς μας οφθαλμούς. Τόσον εις τον σωματικόν, όσον και εις τον πνευματικόν οφθαλμόν παρουσιάζεται μία εικών -πρόσωπον ορατόν ή πρόσωπον αόρατον, πνεύμα. Δια τα σωματικά όντα υπάρχει η απόστασις, δια το Άγιον Πνεύμα όμως όχι.

Ημπορούμεν και σκεπτόμεθα, διότι υπάρχει απεριόριστος Σοφία (Σκέψις), ακριβώς όπως ημπορούμεν και αναπνέομεν διότι υπάρχει απεριόριστος έκτασις αέρος. Δι' αυτόν τον λόγον αι φαειναί ιδέαι επι αντικειμένου τινός ονομάζονται εμπνεύσεις. Αι σκέψεις μας ρέουν διαρκώς χάριν εις την ύπαρξιν του απεριορίστου Πνεύματος της Σοφίας (Σκέψεως). Δι' αυτό ο Απόστολος λέγει: «Ουχ ότι ικανοί εσμέν αφ' εαυτών λογί σασθαί τι ως εξ εαυτών, αλλ' η ικανότης ημών εκ του Θεού» (Β' Κορ. 3,5). Δι' αυτό επίσης λέγει ο Σωτήρ: «Μη μεριμνήσητε πώς ή τί λαλήσετε· δοθήσεται γάρ υμίν εν εκείνη τη ώρα τί λα­λήσετε» (Ματθ. 10,19). Ώστε βλέπετε ότι η σκέψις και μάλιστα και αυτός ο λόγος (η έμπνευσις) έρχονται προς ημάς έξωθεν. Τούτο, βεβαίως, γίνεται όταν είμεθα εις κατάστασιν χάριτος και εις ανάγκην τινά. Αλλά και γενικώς εις την καθημερινήν ζωήν μας, όλαι αι φαειναί σκέψεις έρχονται από τον Φύλακά μας Άγγελον και από το Πνεύμα του Θεού. Ενώ τουναντίον αι ακάθαρτοι και σκοτειναί σκέψεις προέρχονται από την διεφθαρμένην μας φύσιν και από τον Πονηρόν, ο οποίος μας παρα­μονεύει πάντοτε. Πως λοιπόν οφείλει ο χριστιανός να πολιτεύ­εται; «Ο Θεός εστίν ο ενεργών εν ημίν» (Φιλ. 2,13). Γενικώς δε βλέπομεν εις το σύμπαν το βασίλειον της σκέψεως· εις την κατασκευήν ολοκλήρου του ορατού κόσμου, ιδιαιτέρως δε της γης· εις την στροφήν και την ζωήν της γήινης σφαίρας· εις την κατανομήν των στοιχείων -του φωτός, αέρος, ύδατος, γης, πυρός-, ενώ άλλα στοιχεία εδόθησαν εις τα ζώντα -τα πτηνά, τους ιχθύας, τα ερπετά, τα ζώα και τους ανθρώπους- και εκδηλώνονται εις την σοφίαν και την ευφυά αυτών κατασκευήν, τας ιδιότητας των, την φύσιν και τας συνήθειας των. Με ολί­γας λέξεις παντού βλέπομεν το βασίλειον της σκέψεως, ακόμη και εις αυτόν τον άψυχον λίθον και την άμμον.

Όταν απαγγέλλης προσευχήν μακράν ενώπιον πολλών ανθρώπων, ο εχθρός προσπαθεί να ταράξη την καρδίαν σου και να σβήση τας λέξεις εις τα χείλη σου με την σκέψιν ότι οι άνθρωποι, ενώπιον των οποίων απαγγέλλεται η προσευχή, πολλάς λέξεις αυτής δεν εννοούν και είναι ανωφελής καταδαπάνησις καιρού η απαγγελία τοιούτων προσευχών. Τούτο όμως είναι μωρία. Διότι δεν λαμβάνεται υπ' όψιν το Άγιον Πνεύμα, ο Διδάσκαλος ούτος πάσης αληθείας. Μήπως εις τοιαύτας πε­ριπτώσεις τό Αγιον Πνεύμα μένει απαθές και δεν φωτίζει πάσαν ανθρωπίνην καρδίαν; Μήπως δε και συ δεν εδοκίμασες ποτέ την διαφώτισιν της καρδίας σου υπό του Αγίου Πνεύμα­τος; Κατ' αρχάς δεν ηννόεις και συ μερικάς λέξεις και φράσεις και έπειτα αιφνιδίως τό Άγιον Πνεύμα ήνοιξε τον νουν σου δια να ημπορής να εννοής τας εως τότε ακατανοήτους εκείνας λέ­ξεις και φράσεις -και φώς τοιούτον λοιπόν αίφνης φωτίζει την καρδίαν σου. Έσο βέβαιος ότι το ίδιον συμβαίνει και εις τους άλλους. Αναγίνωσκε με σταθεράν ψυχήν χωρίς καμμίαν οχληράν υποψίαν. Σπείρε τον σπόρον και ο Θεός θα φροντίση δια την αύξησίν του.

Πόση διαφορά υπάρχει μεταξύ του καλού πνεύματος, του πνεύματος της ειρήνης, της γαλήνης, της χαράς, του φωτός, του ζωοπαρόχου πνεύματος· και του κακού πνεύματος, του πνεύματος της αμηχανίας, της πολυμεριμνησίας, της απογοητεύσεως, του σκότους, του πνεύματος το οποίον καταστρέφει την ψυχήν μου; Το πρώτον είναι το Πνεύμα του Θεού με το Οποίον ζώμεν, αναπνέομεν πνευματικώς, κινούμεθα, υπάρχομεν˙ το δεύτερον είναι το πονηρόν πνεύμα, ο Σατανάς. Εκείνος τα πάντα εποίησε δια τον Εαυτόν Του· και Εκείνος πρέπει να κατοική εντός μας, όχι δε ο πονηρός, αυτός ο φονεύς, ο κλέ­πτης, ο άρπαξ, ο απατεών. «Ελθέ και σκήνωσον εν ημίν»· «και προς αυτόν ελευσόμεθα και μονήν παρ' αυτώ ποιήσομεν» (Ιω. 14,23). «Ουκ οίδατε ότι ναός Θεού εστε και το Πνεύμα του Θεού οικεί εν υμίν;» (Α' Κορ. 3,16).

Ο Θεός είναι απλούν και τελειότατον Όν, η καθαρωτάτη αγιότης· η καθαρωτάτη αγαθότης και αλήθεια· και δια να είμε­θα ηνωμένοι μετά του Θεού, δια να είμεθα εν πνεύμα μετ' Αυτού (διότι εξ Αυτού προερχόμεθα) οφείλομεν να αποκτήσωμεν, δια της χάριτος Αυτού, την τελειοτέραν απλότητα της αγαθότητος, αγιότητος και αγάπης. Όλοι οι άγιοι οι εν ουρανοίς εκαθαρίσθησαν δια του αίματος του Υιού του Θεού, δια του Αγίου Πνεύματος, και δεν έχουν ούτε σκιάν άμαρτίας εντός των. Εις τήν ζωήν αυτήν επάλαισαν και ενέκρωσαν την σάρκα των δια να καθαρίσουν τους εαυτούς των από παντός μολυσμού σαρ­κός και πνεύματος, «επιτελούντες αγιωσύνην εν φόβω Θεού» (Β' Κορ. 7,1), δια να είναι αιωνίως ηνωμένοι με το πανένδοξον Εκείνο Όν δια τούτο, επίσης, και η Εκκλησία υπάρχει επί της γης με όλους τους θεσμούς της, την ιεραρχίαν, τας ιεράς τελετάς, τα μυστήρια, τα έθιμα^˙ ομοίως δε η νηστεία ωρίσθη δια να καθαρίζη και αγιάζη τα τέκνα του Θεού και ενώνη αυτά με το παμμακάριστον Εκείνο Όν, το εν τη Αγία Τριάδι δοξαζόμενον, τον Πατέρα, τον Υιόν και το Άγιον Πνεύμα.

Είθε το ζών ύδωρ του Αγίου Πνεύματος να πληρώση την καρδίαν μου και ποταμοί ύδατος ζώντος να ρεύσουν εκ της καρδίας μου προς δόξαν Θεού, και σωτηρίαν του λαού του Θεού.

Δόξα εις την Παναγίαν Τριάδα. Αμήν.