Ἀρχιμ. Ἀντώνιος Φραγκάκης, Ἱεροκήρυκας Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γορτύνης καί Ἀρκαδίας

Τήν Παρασκευή 26 Φεβρουαρίου 2021, ὁ μεγάλος θεολόγος τῆς μεταπολεμικῆς περιόδου μέχρι καί τῆς ἐποχῆς μας, Ἀθανάσιος Σακαρέλλος, ἐγκατέλειψε τά γήινα καί μετοίκησε στά ἐπουράνια.  Ἀπεξεδύθη τό ἀσκητικό του χοϊκό περίβλημα καί φτερούγισε ἀνάλαφρος στούς κόλπους τῆς ἀπεραντοσύνης τοῦ Θεοῦ, πού μέ πυριφλεγῆ τρόπο ἀγάπησε καί μέ ἀποστολική ἔμπνευση, βίωσε, δίδαξε καί ὁμολόγησε.

Ἦταν θεολόγος ὀνόματι καί πράγματι, θεολόγος στόν ἀκαδημαϊκό τίτλο καί στήν σηματοδοτούμενη οὐσία, ὁμόψυχος καί ὁμότροπος τοῦ μεγάλου ἀνατροπέα τῆς σχολαστικῆς παραπλανητικῆς «θολολογίας» πού ἐνέσκυψε καί στόν τόπο μας ἀειμνήστου π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, «σιαμαῖος» ἀδελφός του θά λέγαμε καλύτερα, εἰς τρόπον ὥστε, ὅταν γίνεται λόγος γιά ἕνα ἐκ τῶν δύο, νά ἐξυπονοοῦνται συνειρμικῶς ἀμφότεροι ἀπό κοινοῦ…

Εὐμοίρησε νά μυηθῇ στήν πλούσια λαϊκή εὐσέβεια τῆς γενέτειράς του, τό Θέρμο Αἰτωλοακαρνανίας, νά γαλακτοτροφηθῇ ἀπό τόν κρατῆρα τῆς πολλαπλῆς χαριτοβλυσίας τῆς Παναγίας τῆς Προυσιωτίσσης, νά τεχνουργήσῃ ἡ ἀγγελική του βιοτή μία Χριστοειδή ὑποδομή προσωπικότητος, ἡ χωρητικότητα τοῦ νοῦ του νά τόν καταστήσει ἔμφορτο πολυποίκιλης ἀκαδημαϊκῆς γνώσης, ἡ φυσική εὐτολμία του νά ἀναδειχθῇ σέ ἁγιοπατερική παρρησία, ἡ πανεπιστημιακή του περί τά ἱερά γράμματα διασκευή, νά μεταποιηθῇ σέ χαρισματική θεολογία!  Ὑπῆρξε σύγχρονος καί ἀπαράμιλλος κολλυβᾶς!  Τόν ἀποκαλῶ εὐθαρσῶς ἔτσι, διότι ἡ ὀρθόδοξη ἀποδόμηση τῆς ρωμέικης ὑπόστασης τοῦ γένους μας, συνεχίζεται ὕπουλα καί γοργά στίς ἡμέρες μας ὅπως καί παλιά.

Εἶναι «τό μυστήριο τῆς ἀνομίας» πού «ἐνεργεῖται» ὁλοταχῶς, διαρκῶς καί ἐντονότερα μέ τήν πάροδο τῶν χρόνων καί τείνει πρός τήν ἐσχατολογική ἀποκορύφωσή του.  Φορεῖς του οἱ εὐσεβοφανεῖς καθωσπρεπιστές καί οἱ μεταπατερικοί ἀμοραλιστές καί ὅλοι ἐκείνοι οἱ κορυβαντιῶντες «ὀρθόδοξοι» περί διαφόρων καί πολλῶν, ἐκείνοι πού ἀγνόησαν τό γνωστικό μέσον ἐπαφῆς μέ τό Θεῖον, ἤτοι τό ὅμμα τῆς καθαρῆς καρδίας καί μαθήτευσαν στά εἰδωλολατρικά «φῶτα» τῆς Δύσεως μέ πλησμονή ὀρέξεως ἐγκεφαλικῆς διεργασίας…

Οἱ λίγοι ἁγιορεῖτες μοναχοί καί οἱ ἐλάχιστοι παραδοσιακοί θεολόγοι, πού εἶχαν ἀληθινά ὀρθόδοξο φρόνημα, ἔβλεπαν μέ θλίψη τήν ματαιολογία τῶν κατ’ εὐφημισμόν ὀρθοδόξων χριστιανῶν καί ἀδιάφοροι γιά τήν κοσμική σοφία, ἀπεκήρυξαν μετά βδελυγμίας τήν βαρλααμική ἀπόκλιση τῆς μεταμοντέρνας «θεολογικῆς» ἀναζήτησης πρός τήν ψυχολογία καί τήν φιλοσοφία κατά τά δυτικά πρότυπα, καί συνέχισαν νά βόσκουν στόν τερπνό καί φωτεινό λειμῶνα τῶν ἁγιοπατερικῶν συγγραμμάτων, ὅπου καί μόνον, ἐπιλάμπει ὁ Χριστός τῆς Ἀληθείας…  Ὁ ἀείμνηστος Ἀθανάσιος ξεχώρισε ἀνάμεσα σ’ αὐτούς!  Μελετητής καί ἐκφραστής τῶν Ἁγίων Πατέρων ὅσον ἐλάχιστοι, ἀποστήθισε τούς Ἁγίους, Μάξιμο τόν ὁμολογητή καί Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ (ὄχι μόνον αὐτούς ἀλλά κυρίως αὐτούς), βρῆκε τά ἑρμηνευτικά κλειδιά γιά νά εἰσέλθῃ στό ἀπώτατο νόημα τῶν θεόπνευστων παραθέσεών τους, (διά χειρός πάντα π. Ἰωάννου Ρωμανίδου), μπῆκε στήν συχνότητα τῆς δικῆς τους ζωῆς μέ ἰσόβια ἄσκηση καί μετάνοια δαυιτική, ἀφομοίωσε ἐμπειρικά τήν διδασκαλία τους καί ἔγινε γνήσιος φορέας τῆς δικῆς τους παρακαταθήκης… Ἐννόησε ἐπακριβῶς ὅτι οἱ Ἅγιοι εἶχαν ἐνδογενῆ αἴσθηση τῶν Μυστηρίων τῆς Πίστεως. Γιά νά τούς νοιώσῃ κανείς, πρέπει νά ἔχῃ προχωρήσῃ ὁ ἵδιος, σ’ ἔναν ὁρισμένο βαθμό μυήσεως στά ἀπερινόητα τοῦ Θεοῦ, ἀπό προσωπική πάλι γεύση, ὄσφρηση καί ὅραση…

Μέ τήν παροῦσα πενιχρή ἀναφορά μου, στό ἰλιγγιώδους ὕψους θεολογικό διαμέτρημα τοῦ ἀειμνήστου Ἀθανασίου Σακαρέλλου, δέν θά καταπιαστῶ τόσο μέ βιογραφικά του στοιχεῖα, πού ἐλάχιστα ἔως καθόλου ἐνδιαφέρουν τό ἀναγνωστικό κοινό, ἀλλά μέ συμπεπυκνωμένο τρόπο, θά ἀναφερθῶ, στήν ζείδωρη διδασκαλία του, πού διέσωσε ἀκραιφνῶς ὅλες τίς πτυχές τῆς ὀρθόδοξης παράδοσης, ὅπως τήν ἀπεκόμισα ἀπό τήν ἐλάχιστη μαθητεία κοντά του.

Ἰσχυρίζονταν, κατά πρῶτον, ὅτι ἡ βάση τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, εἶναι ἡ κοινή ἐμπειρία τῶν θεουμένων, ἤτοι τῶν Προφητῶν, Ἀποστόλων, Μαρτύρων, Ὁσίων καί Δικαίων.  Τήν ἐμπειρία αὐτή, τήν ἀνακαλύπτει καί τήν ἐκφράζει, ὄχι τόσο ἡ ἀναγνωστική ἐντρύφιση ἀλλά ἡ βιωματική συνταύτιση. Μπορεῖς νά μελετήσῃς μετ’ ἐπισταμένης προσοχῆς τά συγγράμματα τῶν Ἁγίων καί νάκαταρτισθῇς ἄριστα πάνω σ’ αὐτά μέ μιά ἐγκεφαλική γνώση, χωρίς νά ἔχῃς γευθεῖ οὔτε τό παραμικρό ἀπ’ ὅ,τι ἐμπειρικά ἀπεκόμισαν αὐτοί καί μέ ἄριστη συγγραφική κατάστρωση τά παρέδωσαν σ’ ἐμᾶς γιά ἔμπνευση καί καταρτισμό. Γιά νά μπορέσῃς νά καταλάβῃς οὐσιαστικά καί ὄχι διανοητικά τούς Ἁγίους, πρέπει νά στοχεύῃς σέ ὁμοήθεια βίου μ’ αὐτούς, νά ἔχῃς προσλαμβάνουσες παραστάσεις τῶν ὅσων λέγουν, νά ἔχῃς γευθεῖ, ἔστω καί στοιχειωδῶς, διά τῆς μετανοίας, κάτι ἀπό τήν πεῖρα πού ἐκφράζουν καί πού ἀποτελεῖ τό κοινό ἦθος τῆς Ἐκκλησίας. Πρέπει νά ἔχῃς ζήσει μέσα στό θερμό περιβάλλον τῆς Ὀρθοδοξίας, πρέπει νά ἔχῃς ἀνδρωθεῖ μέσα σ’ αὐτό.

Πρέπει νά ἔχῃς γευθεῖ τήν ἄσκηση, τόν πόνο, τόν βηματισμό πρός τόν Γολγοθᾶν, τόν ἀγῶνα γιά τήν πνευματική τελειότητα… Πρέπει νά ἔχῃς σκύψει βαθειά γιά νά περάσεις τήν χαμηλή καί στενή πύλη πού ὁδηγεῖ στα  Ἄνω Ἀνακτόρια, πρέπει νά ἔχῃς ταπεινωθεῖ μέχρι ἀποτιμήσεως ἐαυτοῦ ὡς μηδέν, νά ἔχῃς ἐλευθερωθεῖ ἀπό τά μάταια φορτία τῶν ἀνθρώπινων ἀγαθῶν, νά ἔχῃς ἀποκολλήσει τό νοῦ σου ἀπό τά ποικίλα εἴδωλα τῆς ἁμαρτίας, καί νά ἀπαλλάξῃς τήν καρδιά σου ἀπό ὅσα οἱ ἄνθρωποι θεωροῦν μεγάλα καί δυσβάσταχτα. Πρέπει νά ἔχῃς χύσει δάκρυα μετανοίας γιά τήν ματαιότητα μέσα στήν ὁποῖα ἔζησες, δάκρυα ζεστά παρακλήσεως πρός τόν Κύριο νά σέ βγάλῃ μέσα ἀπό τό σκοτάδι τῆς  δεσμευτικῆς φιλαυτίας καί νά σέ ἐντάξῃ στό κλίμα τῆς οὐράνιας φωτοχυσίας. Πρέπει νά διαβῇς μέ τά γόνατα μιά ἰλιγγιώδη καί ἐπίμοχθη ἀνηφοριά πού λέγεται «ἀποστροφή» στά δελεάσματα τῆς γῆς, γιά νά κατεβάσῃς στήν καρδιά σου φάρμακα οὐράνια καί νά γίνῃς ὑγιής…

Ὁ Ἀθανάσιος δέν ἦταν ἔνας φανατικός ἀντι-ευρωπαϊστής, ὅπως τοῦ ἀπέδωσαν λανθασμένα κάποιοι τόν χαρακτηρισμό… Ἀγαποῦσε τούς ἀνθρώπους, ὅπου γῆς, καί εὐχόταν διαρκῶς γιά τήν σωτηρία τους. Ἁπλῶς ἦταν ἐνδοκαρδίως οὐρανοβάμων καί δέν ἦταν εὐφάνταστος αἰθεροβάμων! Ἄριστος γνώστης τῆς χαώδους διαφορᾶς τῶν δύο πολιτισμῶν, θεωροῦσε ὅτι πρέπει νά γίνῃ μιά ὁλόκληρη κοσμογονία μέσα στήν καρδιά ἐνός Δυτικοῦ γιά νά μπορέσῃ νά νοιώσῃ κάτι ἀπό τήν Ὀρθοδοξία…  Τό  Ἄκτιστο, εἶναι λογικῶς ἀπροσέγγιστο καί καρδιακῶς βεβιωμένο (ἡ ἐνέργεια καί ὄχι ἡ οὐσία του). Γνώριζε ὅτι εἶναι ἀγεφύρωτη ἡ διαφορά μεταξύ τῆς ἡσυχαστικῆς μεθοδολογίας μέσῳ τῆς κεκαθαρμένης καρδίας τῶν Ὀρθοδόξων καί τῆς σχολαστικῆς προσεγγίσεως τοῦ Θείου, μέσω τῆς ὀξυμένης διανοίας καί τῆς ἐπαρκοῦς ἐπιστημοσύνης τῶν ἑτεροδόξων.

Πῶς μπορεῖ νά ταπεινωθῇ καί νά γίνῃ ἁπλός σάν τό παιδί, αὐτός πού ἀπό τήν κούνια του ἀνέπνευσε τόν στεγνό ἀέρα τοῦ ὀρθολογισμοῦ καί ἔμαθε νά προσκυνάῃ τό εἴδωλο πού λέγεται ἀνθρώπινη ἐξυπνάδα; Πῶς νά γλυτώσῃ ἀπό τά ἀγκάθια τῶν περισπασμῶν αὐτός πού ἔμαθε ἀπό μικρός νά κυνηγάῃ αὐτά πού εἶναι «ὑψηλά τοῖς ἀνθρώποις» καί «βδέλυγμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ»; Αὐτός πού διδάχθηκε νά θεωρῇ ὀμφαλοσκόπηση τήν στροφή τοῦ ἀνθρώπου πρός τά ἐνδότερα τῆς ψυχῆς του, ἀπό τρόμο μήπως ἀντικρύσῃ τά συντρίμμια τῆς αὐτοθέωσης τοῦ ἀθλίου τομαρίου του; Πῶς νά χύσῃ δάκρυα γιά τήν ματαιότητα τῆς ζωῆς του, αὐτός πού ἔμαθε νά θεωρῇ τήν ματαιότητα σάν ὑπέρτατη ἀξία του;

Τά ἀποτελέσματα, ἔλεγε ὁ Ἀθανάσιος, τά εἴδαμε σέ πρακτική διάσταση:

• Ὁ μοναχισμός στήν Δύση, ἐπικαλύπτει τά πάθη μέ μιά στιλπνή εὐσεβιστική ἁλουργίδα καί δέν ἔχει νόημα ὑπάρξεως, ἀφοῦ κεκρυμμένως, ἀκόμη καί ὅταν διαχωρίζεται σέ ὠφελιμιστικά τάγματα, ἀναπαράγει τά πάθη τῆς ἀτιμίας καί  ἐνεργοποιεῖ τήν διάχυση τῆς νοητικῆς λειτουργίας. Δέν ἀναγεννᾷ ἀλλά διαβρώνει… Ὅπως βέβαια γίνεται καί στήν Ὀρθόδοξη Ἀνατολή, ὅταν ὁ μοναχισμός εἶναι ἀνέραστος Χριστοκεντρικά καί ἀνάσκητος ἡσυχαστικά…

• Ἔβαλε στήν θέση τοῦ Χριστοειδοῦς ἤθους τήν ἐπιφανειακή ἠθική. Μιά ήθική «ἀνήθικη» πού ἐξαντλεῖ τό νόημά της στήν ἐντυπωσιακή ἐξωτερική φινέτσα τοῦ καθωσπρεπισμοῦ καί καταχωνιάζει τά πάθη, γιά νά μήν ἀποκαλύπτονται, στά τρίσβαθα ἐνός κατακερματισμένου ψυχισμοῦ… Θάβει ζωντανά τά πάθη γιά νά μήν «βγάζουν κεφάλι» καί ἀμαυρώσουν τήν στιλπνή φινέτσα ἐνός ὑποκριτικοῦ φαινομενισμοῦ… Ἀποτέλεσμα; Νά ἐπανεμφανίζεται μεταλλαγμένη ἡ ἡδονή ἀπό ἄλλα σημεῖα, σάν τήν μούχλα πού τήν σκεπάζεις σ’ ἔνα συγκεκριμένο μέρος καί ἐκείνη συνεχίζει κεκρυμμένως νά δουλεύῃ καί αἰσθητοποιεῖ τό ἐνδογενές ὑγρό διαπότισμα ὁλόκληρης τῆς τειχοποιίας, μέ τήν ἐμφάνισή της ἀπό ἄλλο σημεῖο…

Ἐκρήγνυνται, ἄλλοτε, ἀπό τήν πολλή συμπίεση τά πάθη, στήν ἐξευγενισμένη δυτική κουλτούρα καί δημιουργοῦν χειμαρρώδεις ποταμούς δυσωδεστάτων ὀχετῶν, σάν αὐτούς πού δηλητηριάζουν τά κανάλια τῆς σύγχρονης ἑλληνικῆς κοινωνίας, τρεφόμενα ἀπό τά ἀνεξάντλητα «χειραφετημένα ἀνδραγαθήματα» τῶν δῆθεν καλλιτεχνῶν…

Τά πάθη μεταμορφώνονται μέ μετάνοια καί ἄσκηση. Μέ κοινωνία στήν ἄκτιστη Θεία Χάρη πού «θεραπεύει τά νοσήματα καί τά ἐλλείποντα ἀναπληροῖ». Εἶναι θέμα ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ καί συνεργείας τοῦ ἀνθρώπου. Δέν τελεσιουργεῖται ἡ ἀποκατάσταση τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου στό πεδίο δράσεως τῆς λογικῆς ὀξύνοιας, τοῦ ἀκτιβιστικοῦ ἀνθρωπισμοῦ καί τῆς θαλερῆς ἐπιστημοσύνης… Ἀντιθέτως, τότε, τά θηρία τῶν παθῶν ἀγριεύουν καί κατασπαράσσουν τόν ἄνθρωπο.

• Τήν πολιτική τήν ἔκανε ὁ ἀντίχριστος παπισμός καί ἡ ἐκβλαστήσασα ἀπ’ αὐτόν διαμαρτύρηση, περιοχή «χριστιανικῆς» δραστηριότητας… Ἀρχικά, ἐπηρεάζοντας βασίλεια καί χύνοντας αἷμα γιά νά ἀποκτήσῃ δύναμη καί χρῆμα, κατόρθωσε νά ἐδραιωθῇ ὡς πολιτικό σύστημα μέ θρησκευτική ἐπένδυση στά μήκη καί τά πλάτη τῆς ὑφηλίου… Τώρα, στό σκῆπτρο τοῦ Πάπα ἀνακεφαλαιώνονται καί συμπράττουν ὁλες οἱ ἀντίχριστες ἐξουσίες τῆς γῆς!  Τόν προσκυνοῦν εὐλαβικά οἱ παγκοσμιοποιητές, διότι βολεύει πολύ ἡ κοσμοθεωρία τῆς ἀπνευμάτιστης «θεολογίας» του, τό σχέδιο ὑποταγῆς τῶν λαῶν στήν παμβασιλεία πού ἑτοιμάζουν, ὑπό τόν τολμητία «ἀναιρέτη» τῆς Θεανδρικῆς Ὑποστάσεως τοῦ Χριστοῦ καί ἀμεσότατο φορέα ὁλοκλήρου τοῦ ἐωσφορικοῦ τάγματος…

• Τήν ἱεραποστολή τήν χρησιμοποίησε σάν δόλωμα γιά νά ὑποτάξῃ τούς ἔγχρωμους λαούς, στήν ἀπάνθρωπη κυριαρχία τῆς Εὐρώπης.

 Ὁ νομικός καί θεολόγος Ἀθανάσιος Σακαρέλλος, ὅλα αὐτά ἐπαρκῶς τά διέγνωσε καί μέ στεντόρεια φωνή τά διεκήρυξε… Ἦταν ἀπό τούς πλέον κατηρτισμένους καί μέ ἐμβιωμένη θεοσέβεια ἐγνωσμένους θεολόγους τῆς ἐποχῆς μας. Τήν δεκαετία τοῦ ΄90 πού φοιτητής τόν ἐγνώρισα, ἀποτελοῦσε μέλος μιᾶς τετραμελοῦς θεολογικῆς συντυχίας, ἀπαρτιζομένης ἀπό τούς ἀειμνήστους πρωτοπρεσβυτέρους π. Ἰωάννη Ρωμανίδη καί π.Γεώργιο Μεταλληνό, τόν νῦν Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί τότε ἱεροκήρυκα τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν π. Ἱερόθεο Βλάχο καί τόν νομικό καί θεολόγο Ἀθανάσιο Σακαρέλλο. Ὁ π. Ρωμανίδης ἦταν καθημερινῶς στό δικηγορικό γραφεῖο τοῦ Σακαρέλλου, Κάνιγγος 10 στήν Ὁμόνοια. Ἐκεῖ τόν γνώρισα, μέ τήν διαμεσολάβηση τοῦ φίλου καί ἀδελφοῦ μου Ἀρχιμ. Χρυσοστόμου Μυλωνᾶ, ἱεροκήρυκα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Καλαβρύτων καί Αἰγιαλείας. Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση τό λιτό γραφεῖο του, πού θύμιζε περισσότερο ἁγιορείτικο χῶρο, παρά ἐπαγγελματικό στέγασμα διαπρεποῦς νομικοῦ…

Ὁ ἵδιος ἁπλούστατος, διαλεκτικός, εἰρηνικός, γαλήνιος, ταπεινός, εὐπροσήγορος, χαρίεις, χαμογελαστός, ἐγκάρδιος, μέ πληθωρικότητα γνώσης καί περίσσευμα συναρπαστικῆς διαλεκτικῆς. Τουλάχιστον δίς καί τρίς τῆς ἡμέρας συνομιλοῦσε μέ τόν ἀλήστου μνήμης σύγχρονο Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας Γέροντα Ἐπιφάνιο τόν Θεοδωρόπουλο. Ὁ Ἅγιος Πορφύριος τόν ἀγαποῦσε πολύ. Ὅταν ἀπεσύρετο λόγω κοπώσεως, ἔδινε ἐντολή νά τόν ἐνοχλήσουν μόνο ἄν προσέλθει ὁ Θανάσης… Ὁ π. Ἰωἀννης Ρωμανίδης βρῆκε στόν Θανάση τόν νομικό του ἀντιλήπτορα στίς προσωπικές του ὑποθέσεις, τόν ἀχώριστο φίλο, τόν ὁμόψυχο καί ὁμότροπο ἀδελφό, τόν θεολογικό συνεκφραστή του… Σχεδόν κάθε μεσημέρι μαζί γευμάτιζαν. Τά ἀκαταγώνιστα σέ θεολογική κατάστρωση ἄρθρα τοῦ Σακαρέλλου, πού ἐλάμπρυναν κυρίως τίς δεκαετίες τοῦ ΄70 καί τοῦ ΄80 τίς στῆλες τοῦ «Ὀρθοδόξου Τύπου», εἶχαν πάντοτε τήν ὁλόθυμη σφραγίδα ἐνθουσιώδους ἐπικυρώσεως του μεγάλου Ρωμανίδη.

Θαύμαζα πού ἐνέτασσαν σάν ἱσότιμο μέλος στήν συντροφιά τους ἐμένα, ἔνα ἐπαρχιωτόπουλο, χωρίς στοιχειώδη τότε μάθηση, ἀλλά μέ ἔντονες θεολογικές ἀνησυχίες καί διαρκεῖς ἀναζητήσεις… Θυμᾶμαι στό γραφεῖο τοῦ ἀειμνήστου Σακαρέλλου τόν π. Ἰωάννη Ρωμανίδη ἀπό πέντε κυρίως προσεγγίσεις μου:

• Ἦρθε κάποτε καί ἀνήγγειλε ὅτι τόν πίεζε ἔνας Μητροπολίτης νά παραστεῖ καί νά ὁμιλήσει σέ ἱερατική σύναξη. Ἀρνήθηκε διαρρήδην. Καί αἰτιολόγησε: «Πηγαίνω -εἶπε- μόνο στόν Πρεβέζης Μελέτιο. (Ἀργότερα καί στόν πολυαγαπητό του Ναυπάκτου Ἱερόθεο). Εἶναι τό πλεῖστον ἀνωφελεῖς αὐτές οἱ συνάξεις -συνέχισε. Ἀντί γιά ἐπιμορφωτήρια στήν Παράδοση, καταλήγουν σέ διαβρωτήρια τῆς θεολογίας… Ὁ κάθε Δεσπότης, συνήθως, ἐκεῖ μέσα, ἤ θά διδάξει ,ἔντεχνα τήν γονιμότητα τῶν παθῶν του, ἤ τήν στειρότητα τῆς ἰδεοληψίας του…  Μέ ἐνδιαφέρει –κατέληγε, μόνο ἡ αἴσθηση τῆς παραδόσεως καί ἡ ἐμπειρική κατάθεση τῶν Πατέρων σέ κάθε πτυχή τοῦ ἀνθρωπίνου βίου σύμφωνα καί μέ τούς ἀρχιερατικούς ὄρκους τους…».

• Ἄλλοτε πάλι, ἐτέθη θέμα πρός συζήτηση, οἱ δύο μορφές ἱερωσύνης Ἀαρών καί Μελχισεδέκ… Ἐκεῖ, ὅπως τά σημείωσα τότε ἀπό μνήμης, ἀνέφερε ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης τά ἐξῆς ἐκπληκτικά:

«Στούς πρώτους αἰῶνες, σέ κάθε τοπική Ἐκκλησία, ὑπῆρχαν πολλοί προφῆτες πού εἶχαν τήν μετοχή στό Ἄκτιστο σέ ἐπίπεδο θεώσεως καί ὡς ἐκ τούτου διέθεταν τήν «ἄνωθεν χειροτονία». Ἦταν ἡ ἐποχή τῶν διωγμῶν καί τῶν χαρισμάτων. Τῶν μαρτυρίων καί τῶν δωρημάτων. Στήν Κόρινθο π.χ. πρέπει νά ὑπῆρχαν τουλάχιστον πέντε προφῆτες. Ἦταν δηλαδή Ἐπίσκοποι, χωρίς ὅμως νά ἀσκοῦν τά καθήκοντα τῆς «μυστηριακῆς» Ἱερωσύνης. Αὐτά τά ἀσκοῦσε μόνο ἕνας προφήτης, στόν ὁποῖο ἀνέθεταν οἱ ἄλλοι προφῆτες «νά ἐνεργῇ» τήν διακονία, τό ἔργο αὐτό. Ἡ ἐκλογή αὐτή εἶναι ἡ «χειροτονία»! Γνώριζαν οἱ ἄλλοι προφῆτες ποιοί ἦταν οἱ συν-θεούμενοι μ’ αὐτούς. Αὐτό εἶναι εὐνόητο, διότι ὅπως ἐπισημαίνει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος «ὁ πνευματικός ἀνακρίνει μέν πάντα, αὐτός δέ ὑπό οὐδενός ἀνακρίνεται» (Α΄ Κορ. β’,15). Καί ἡ ἀρχαία Ἐκκλησία πρόσεχε πολύ σ’ αὐτό.

Ἤθελε ἡ «κατ’ ἄνθρωπον» χειροτονία ἤ ἐπί τό ἀκριβέστερον χειροθεσία, νά γίνεται μόνο σέ θεουμένους, ἐμπειρικούς γνῶστες «τῶν Μυστηρίων τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν». Γιά τούς θεούμενους τό δόγμα ἦταν βίωμά τους. Ἄρα ὑπάρχουν δύο ἐπιθέσεις χειρῶν. Ἡ μία εἶναι ἀνθρώπινη καί χορηγεῖ τό χάρισμα τῆς Ἀαρωνικῆς Ἱερωσύνης καί ἡ ἄλλη εἶναι Θεϊκή καί χορηγεῖ τό χάρισμα τῆς Ἱερωσύνης Μελχισεδέκ, καθ’ ὅ ἱερουργεῖ ὁ θεοειδέστατος νοῦς στό θυσιαστήριο τῆς καρδιᾶς καί προσαγάγει ἀδιαλείπτως πνευματικές ὠδές καί ἱκετήριες ἐπικλήσεις. Αὐτή ἡ πνευματική ἱερωσύνη, θά περάσει στόν ἄλλο αἰώνα καί θά ἀποτελέσει σημεῖο μετοχῆς στήν ἄκτιστη Θεία Λειτουργία στόν ἀχειροποίητο Ναό. Βάσει αὐτῆς τῆς ἀρχῆς, κατέληξε ὁ ἀείμνηστος Ρωμανίδης, ὑπάρχουν Ἐπίσκοποι, πού εἶναι μέν «θρόνων διάδοχοι» τῶν Ἀποστόλων, λόγῳ τῆς ἐπιθέσεως τῶν χειρῶν, δέν εἶναι ὅμως «τρόπων μέτοχοι» τῆς ἀποστολικῆς ζωῆς, ὁπότε τυγχάνουν κατ’ οὐσίαν ἀχειροτόνητοι καί εἶναι τά πλέον κοσμικά πρόσωπα στόνχῶρο τῆς Ἐκκλησίας…».

• Ἐνθυμοῦμαι σέ μιά ἄλλη συζήτηση στό γραφεῖο τοῦ ἀειμνήστου Ἀθανασίου Σακαρέλλου, νά εἶναι βαθύτατα πικραμένος ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὥστε «ἐξαπορηθῆναι (αὐτόν) καί τοῦ ζῆν» (Κορ. Β΄,8). Ἄν δέν μέ ἀπατᾷ ἡ μνήμη μου ἦταν τό 1993. Εἶχε ἀνακοινωθεῖ προσφάτως ἡ ἀπόφασις τοῦ Μπάλαμαντ, σύμφωνα μέ τήν ὁποῖα ἀναγνωρίζεται κανονική Ἱερωσύνη στούς παπικούς καί ἐγκυρότητα στά μυστήριά τους! Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης ἔφθασε τότε στά πρόθυρα τοῦ θανάτου. Τότε συνέβη καί τό πρῶτο μεγάλο πλῆγμα τῆς ὑγείας του… Γεμάτος ἱερή ἀγανάκτηση, ἀπεκάλεσε τήν «εὐχαριστία» τοῦ ἐμπνευστοῦ τῆς ἀπόφασης «εἰδωλολατρική εὐχαριστία» καί τήν «ἐσχατολογία» του , κάπως ἱδιαίτερα, πού παρέλκει νά ἀναφέρουμε ἐδῶ…

• Μᾶς ἀκολούθησε σέ μιά ἐπίσκεψή μας στόν Θανάση, ἔνα ὑποψήφιο ζευγάρι θεολόγων. Ἐνθυμοῦμαι, ὅτι ὅταν φύγαμε ἀπό ἐκεῖ, μεταβήκαμε στό σπίτι τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Νικοπόλεως καί Πρεβέζης Μελετίου Καλαμαρᾶ στά Ἄνω Πατήσια… Ὁ π. Ἰωάννης ἔδωσε τήν ἐξῆς εὐχή στά παιδιά:

«Εὔχομαι νά γίνῃ ὁ γάμος σας κλίμακα πού θά σᾶς ἀνεβάσει στήν τρίτη βαθμίδα τῆς πνευματικῆς τελειώσεως, ἤτοι στήν θεώση. Αὐτός εἶναι ὁ σκοπός γιά τόν ὁποῖο εὐλογήθηκε ἀπό τόν Θεό. Νά μή γίνῃ ποτέ ἀσανσέρ πού θά σᾶς κατεβάσει σέ ὑποκτηνώδη ἐπίπεδα ,μή ἁρμόζοντα στά ἄλογα ζῶα τῆς γῆς. Αὐτός εἶναι ὁ ρόλος πού τοῦ ἀναθέτει ὁ θεοκατάρατος».

Τά παιδιά ζήτησαν περαιτέρω ἐξηγήσεις, καί ὁ π. Ἰωάννης ἀνέλυσε συνοπτικά τόν σκοπό τοῦ γάμου. Εἶπε, ὅτι πρέπει νά τόν διέπει τό ἀσκητικό στοιχεῖο γιατί εἶναι τρόπος θεραπείας τοῦ ἀνθρώπου. Ἄν εἶναι ἀχαλίνωτη καί ἀπειθάρχητη μορφή ζωῆς, θά ἀναιρέσει τόν σκοπό του καί θά γίνει πολλαπλῶς ἐπιζήμιος. Θά εἶναι «νομιμοφανής πορνεία», γιατί ὅχι καί «νομιμοφανής ἀσέλγεια» ὅπως κατήντησε ὁ γάμος σήμερα… Ἐπειδή ἐπείγονταν νά ἀναχωρήσει, ἀνέθεσε στόν Θανάση νά συνεχίσῃ τήν κατήχηση καί νά νουθετήσει τά παιδιά. Διεξήχθη  μιά ἐκπληκτική συζήτηση.

Ὁ Θανάσης μέ ἔμπνευση καί μεράκι, ἀνέλυσε τήν πατερική διδασκαλία περί γάμου.  Εἶπε μία φράση, μεγάλο σκάνδαλο γιά τούς σύγχρονους μεταπατερικούς.  «Ὁ γάμος εἶναι θεραπεία τῆς ἡδονῆς».  Ἐξήγησε ὅτι ἡ ἡδονή ἦταν ἀρχική χορηγία τοῦ Θεοῦ στόν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου.  Ἐτέρπετο ἀπό τήν Θεοκοινωνία καί κατηύθυνε τό αὐτεξούσιό του μέ ὁρμή σέ ὑψηλότερες πνευματικές κατακτήσεις…  Ὅταν τό φυσικό θέλημα τοῦ ἀνθρώπου ἐκφυλίστηκε σέ γνωμικό, ἔπεσε στήν ἁμαρτία.  Τότε ἡ ἡδονή πέρασε στό σῶμα.  Τήν οἰκονόμησε μεταπτωτικά ὁ Θεός καί τήν εὐλόγησε στά πλαίσια τοῦ τιμίου γάμου, ὡς κινητήρια δύναμη γιά τήν συνύπαρξη τῶν δύο φύλων, τήν ὑποβοήθηση στήν πνευματική τους τελείωση καί τήν διαιώνιση τοῦ εἴδους.  Ἡ προοπτική, ὅμως, εἶναι, ἡ ἀναγωγή τῆς ἡδονῆς στόν νοῦ ὅπου καί ἡ ἀρχέγονη προικοδότησή της ἀπό τόν Πλάστη…  Γι’ αὐτό διέπεται ὁ γάμος ἀπό κανόνες, προκειμένου νά διασωθῇ τό μεταπτωτικῶς «κατά φύσιν» καί νά ἐπιτευχθῇ τό ὀντολογικῶς «ὑπέρ φύσιν».  Ὅταν πνευματοποιηθεῖ μέ τήν πάροδο τῶν χρόνων ἡ ἑνότητα τῶν συζύγων, τότε βιώνουν ἀγαπητικά, τό γλυκύτερο περιεχόμενο τῆς συζυγίας τους καί ὁ γάμος ὁλοκληρώνει τόν σκοπό του…   Γι’ αὐτό καί στόν γάμο τῆς Κανᾶ, ἐξηγεῖ ὁ Ἁγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, τό γλυκό κρασί δόθηκε τελευταῖο…

Δειγματοληπτικά, ἀναφέρω τά παραπάνω, ὡς ἐλάχιστα ἐρανίσματα ἀπό τό κειμηλιαρχεῖο τῆς πνευματοφόρου διδαχῆς, τῶν δύο αὐτῶν κολοσσιαίων προσωπικοτήτων τῆς σύγχρονης ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, ὅπως καταγράφηκαν στίς σημειώσεις μας ἤ ζωντανά στίς ἠχογραφήσεις μας.  Νοημάτισαν τήν ὀρθοδοξία, ὁμοῦ μετά τῶν δύο ἑτέρων συνακολούθων τους, (Μητροπολίτη Ναυπάκτου Ἱερόθεο καί π. Γεώργιο Μεταλληνό) ὅσο οὐδείς ἄλλος ἀπό τόν χῶρο τῆς λειτουργικῆς ἀμφίεσης, τοῦ μοναχικοῦ τριβωνίου καί τῆς ἀκαδημαϊκῆς τηβέννου…  Καί οἱ δυό τους εἶχαν ἄμετρη συμπάθεια «στό παλαιό ἑορτολόγιο» διότι, ὅπως ἰσχυρίζονταν, διακρατοῦν οἱ ἀκόλουθοί του, ἀκαινοτόμητη τήν ἡσυχαστική πεμπτουσία τῆς ὀρθόδοξου παραδόσεως.

• Σέ μία συζήτηση περί Ρωσίας μᾶς ἀνέφερε ὁ μακαριστός Θανάσης τά ἐξῆς βαρυσήμαντα:

«Ὁ τσάρος Πέτρος ὁ ἐπονομαζόμενος Μεγάλος τόν 18ο αἰώνα μ.Χ. «δυτικοποίησε» τή Ρωσία.  Ὁ τσάρος αὐτός, ὅπως καί ὁ Καρλομάγνος, κήρυξε πόλεμο κατά τῆς  ρωμηοσύνης..  Ἀντικατέστησε τή ρωμηοσύνη μέ τόν πολιτισμό τῶν «ἐξευγενισμένων» Φράγκων τῆς τότε Εὐρώπης.  Γι’ αὐτό οἱ Ρῶσοι, ὅπως καί οἱ Φράγκοι τῆς Εὐρώπης, ποτέ δέν δέχτηκαν τήν ἀπελευθέρωση τῶν Ρωμηῶν ἀπό τούς Τούρκους, γιά νά ξαναγίνῃ ἡ Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσά τους...  Συνέπεια ὅλων αὐτῶν, ἀποτελεῖ τό ἀποτρόπαιο γεγονός, ὅτι ἡ Σύνοδος τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, ἐπηρεασμένη ἀπό τήνσχολαστική θεολογία τῆς Δύσης, καταδίκασε τόν ὀρθόδοξο μοναχισμό, τόν ἡσυχασμό ὡς αἴρεση!  Τήν καταδίκη αὐτή, ποτέ μέχρι σήμερα, δέν τήν ἔχει ἀνακαλέσει ἡ Ρωσική Ἐκκλησία! Γενικά, ἔλεγε, ἡ θεολογία τῶν Ρώσων δέν εἶναι στήν οὐσία ὀρθόδοξη.  Ἀντικατέστησε τά πατερικά της θεμέλια, πού εἶναι ἡ ἐμπειρία τῶν Ἁγίων, μέ τό φραγκικό κρηπίδωμα τοῦ σχολαστικισμοῦ, πού εἶναι ἡ μεταφυσική καί ὁ στοχασμός!  Διαμόρφωσαν δηλαδή οἱ Ρῶσοι μία νέα θεολογία, φαινομενικά ὀρθόδοξη ἀλλά οὐσιαστικά δυτικογενή.  Εἶναι συντηρητική μέν, ἀλλά οὐδόλως πατερική θεολογία!

Ἰσχυρίζονταν, ὅμως, ὅτι καί πλεῖστοι ἀπό τούς δικούς μας πού ἀναφανδόν μέμφονται λεκτικά τήν Ρωσική Ἐκκλησία γιά τήν φιλοπρωτία καί τόν ἐπεκτατισμό της, πρακτικά ἀντέγραψαν τό ἀντιησυχαστικό της φρόνημα καί τόν ἄκρατο ἡγεμονισμό της.  Τά ρωσικά συγγράμματα εἶναι κυρίως ἡ κοιτίδα ἐκκολάψεως, τῆς σύγχρονης δικῆς μας, δυτικόστροφης ἐρωτοτροπίας καί τῆς μεταπατερικῆς ἀσυδοσίας πού μαστίζει τόν τόπο μας».

Τά χρόνια πέρασαν…  «Οἱ δοκοῦντες στῦλοι εἶναι» (Γαλ. Β,9), τρισμακάριοι διδάχοι τῆς Ἐκκλησίας, π. Ἰωάννης Ρωμανίδης καί π. Γεώργιος Μεταλληνός, δρέπουν πλέον ἀπαστράπτοντες τούς καρπούς τῆς σθεναρῆς ὁμολογίας τους, παρεδρεύοντες περιχαρεῖς στο Ὑπερουράνιο Θυσιαστήριο…  Πρότριτα προσετέθη και ὁ Θανάσης γιά νά αὐξηθῇ καί πάλι ἡ ὁμάδα καί νά διαβουλευθῇ ἀπείρως σθεναρότερα, γιά τήν προάσπιση τῆς διάτρητης ἀλλά καί ἄτρωτης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας.  Ἔμεινε μόνος ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἱερόθεος, τιμώμενος καί ἀναγνωριζόμενος ὡς ἀκραιφνές στόμα τῆς ἀκαινοτόμητης Ἀληθείας, (καί βεβαίως ὄχι ἀλάνθαστος), ἀλλά καί ὑβριζόμενος καί ἀμφισβητούμενος, τόσο ἀπό τούς μεταπατερικούς ἀμοραλιστές καί τούς ἐκπτωτικούς οἰκουμενιστές, ὅσο καί ἀπό τούς ἐπιθετικούς εὐσεβιστές καί ἀπό τούς παπόφρονες (ὡς πρός τίς ἀπόψεις τους) ἄγαν ζηλωτές, πού ἀποτελοῦν πάντα, τίς ζημιογόνες «ἐνδοεκκλησιαστικές» ἀκρότητες…

Μέ συνοχή καρδίας κήδευσε τόν φίλο του Θανάση τό περασμένο Σάββατο στό Θέρμο Αἰτωλοακαρνανίας…  Ἡ ἐπιθυμία τοῦ Σακαρέλλου ἦταν νά προστῇ ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου τῆς ἐξοδίου ἀκολουθίας του… Ἔφυγε, θεολογικῶς καταξιωμένος καί ἁγίων βιωμάτων ἐμπεπλησμένος. Βέβαια ὁ ἀλάνθαστος σ’ αὐτό τόν κόσμο δέν ὑπάρχει. Ἰσόχριστος σημαίνει ἀντίχριστος. Γι’ αὐτό καί οἱ τελειώτεροι τῶν ἀνθρώπων δέν ὁλοκληρώνουν τήν διαρκή ἐξέλιξη τῆς μετανοίας… Ἤταν ὄμως ἄνθρωπος πού σηματοδοτήθηκε ἀπό τήν θεοφιλῆπροαίρεση καί τήν ἁγιοπατερική ἐξέλιξη.Μετά ἀπό ἑπτάχρονη ἐπίμονη σωματική δοκιμασία, ὁ πολύσπορος στάχυς ὡρίμασε...  Κοινωνοῦσε ἀδιάλειπτα ἀπό τούς Ἱερεῖς τῆς ἐνορίας του καί προετοιμαζόταν μέ νηφάλια ἐγρήγορση γιά τήν πατρίδα τῆς ἰσόβιας στοχοθεσίας του… Ἔγειρε τό κεφάλι, καί ἄφησε τόν καρπό τῆς μεμεστωμένης ἐσωτερικῆς του πληρότητας καί τῆς πρωτοπόρου θεολογικῆς του παραγωγῆς, στά Ἄχραντα Χέρια τοῦ Ἀλάνθαστου Ἀποτιμητῆ «ἐξ’ οὗ καί τήν περιφανῆ μισθαποδοσίαν ἀπέλαβεν»…  Καί ἡ ἱκεσία του θά εἶναι διηνεκής, ἡ γνήσια παράδοσις, ἡ ζωή τοῦ Χριστοῦ, τῆς Θεοτόκου καί τῶν Ἁγίων, τά ἴχνη αὐτά τῶν βημάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα στίς καρδιές τῶν χριστιανῶν, νά συνεχίσῃ (ἡ παράδοσις) νά μεταλαμπαδεύεται ἀπό ζωντανούς φορεῖς σέ ζωντανούς ὀργανισμούς, ὥστε νά μεταγγίσῃ ζωτικότητα σέ ὅλους τούς ἀναζητητές τῆς ὅντως Ζωῆς, καί νά ζωογονεῖ «τούς νενεκρωμένους τῇ ἁμαρτίᾳ, ζῶντας δέ τῷ Θεῷ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν» (Ρωμ. στ΄, ια΄).

Ἀμήν!