Μητροπολίτου Μόρφου Νεοφύτου

Αφιέρωμα ευγνωμοσύνης στον κ. Τάκη Χατζηδημητρίου, τον άνθρωπο που ανοικοδομεί την Ιστορία και την Ειρήνη αυτού του τόπου.

Μας αξιώνει ο Θεός, αγαπητοί μου πατέρες και αδελφοί, αυτή την ευλογημένη ημέρα και ώρα, να λειτουργήσουμε σ᾽ αυτό τον ιερό ναό του εν αγίοις πατρός ημών Νικολάου, του μεγάλου θαυματουργού αγίου της Μικράς Ασίας και πάσης της οικουμενικής Εκκλησίας, εδώ στην ιστορική κοινότητα του Συριανοχωρίου.

Και τούτο, σαράντα ολόκληρους χρόνους μετά που εξήλθαμε, νέοι τότε, από τις πατρογονικές μας κοινότητες κατά τα τραγικά γεγονότα του 1974∙και τώρα επανερχόμεθα -τώρα προσωρινά και ύστερα μόνιμα-, ηλικιωμένοι ήδη οι πλείστοι εξ ημών.

Και χαίρομαι, που μεταφέρατε μαζί σας και τα τέκνα και τα έκγονά σας, για να γνωρίσουν και τούτα τους τόπους, απ᾽ όπου κατάγονται και εξ ών ελήφθησαν. Κι ακόμη χαίρομαι, που ο ναός τούτος του Αγίου Νικολάου Συριανοχωρίου από μόνος του είναι ένα σύμβολο του τί μέλλει γενέσθαι για ολόκληρη την Κύπρο.

Αλλά, ακούστε παρακαλώ, για να γνωρίζετε, το τί βρήκαμε εδώ πριν μερικά χρόνια, όταν πρωτοάνοιξαν τα σύνορα και όταν πολλοί,  ακόμη και εκ των ημετέρων, μας ελιθοβολούσαν που ερχόμεθα, ταπεινοί προσκυνητές και ευέλπιδες της ελευθερίας νοσταλγοί σ᾽ αυτή την ἐσταυρωμένη γη. Βρήκαμε τον ναό αυτό να είναι ένα εγκαταλελειμμένο τέμενος. Η καμάρα του Ιερού Βήματος, επάνω από την αγία Τράπεζα, ήταν έτοιμη να καταρρεύσει. Πόσο είχαμε λυπηθεί για την κατάσταση τη στατική του ναού, και πόσο είχαμε απελπισθεί για το μέλλον του! Αλλά, γι᾽ αυτό και τον αγαπήσαμε ιδιαίτερα, και μάλιστα οι δύο ιερείς αυτοί, που είναι σήμερα μαζί μας και συλλειτουργήσαμε, ο π. Κυριακός και ο π. Ανδρέας, οι οποίοι, ομολογώ, αγάπησαν τον ναό αυτό περισσότερο από κάθε Συριανοχωρίτη! Και περνούσαν από εδώ τακτικά αυτοί οι πατέρες και έβλεπαν την κατάσταση και μου έλεγαν: «Δεσπότη μου, το κλειδί της καμάρας του Ιερού είναι έτοιμο να πέσει! Οι σημερινοί κάτοικοι του χωριού εγκατέλειψαν τον ναό, φοβούμενοι ότι θα καταρρεύσει από στιγμή  σε στιγμή και θα γίνει σωρός ερειπίων!»

Αλλά, «ἄλλαι μὲν βουλαὶ ἀνθρώπων, ἄλλα δὲ Θεὸς κελεύει»! Ο Θεός θέλει  την Ανάσταση του τόπου Του. Εμείς είναι που δεν εμάθαμε ακόμα το πώς εργάζεται το ‘κλειδί’ της Αναστάσεως.

Τότε λοιπόν, μέσα στην άφατη εκείνη θλίψη μας, που βλέπαμε τον ναό του Αγίου Νικολάου έτοιμο προς κατάρρευση, είπαμε στους ιερείς μας αυτούς: «Σάς παρακαλώ, αυτά τα λείψανα που έθεσε το 1963 ο μακαριστός Μητροπολίτης Κυρηνείας Κυπριανός, όταν τέλεσε τα εγκαίνια του ναού εδώ στο Συριανοχώρι, να έλθετε κάποια μέρα να τα πάρετε. Δεν είναι καλό, όταν θα καταρρεύσει ο ναός να καταπλακωθούν και τα λείψανα αυτά των αγίων. Δεν πρέπει να πληρώσουν οι άγιοι για τις δικές μας αμαρτίες!» Και ήλθε, θυμάμαι, ο πατήρ Ανδρέας, ο εξ ευωνύμων μου τώρα ευρισκόμενος, και αφαίρεσε την ειδική λειψανοθήκη, που ήταν στην αγία Τράπεζα, και που περιείχε τα μαρτυρικά λείψανα μαζί με το άγιο Μύρο, τα οποία είχε τοποθέσει ο Κυρήνειας Κυπριανός το 1963. Και μου έφερε τη λειψανοθήκη αυτή ένα βράδυ που εξομολογούσα, εκεί, που μας έχει οδηγήσει η προσφυγιά, στην Ευρύχου. Χτύπησε την πόρτα ο π. Ανδρέας και, όπως εισήλθε, γέμισε το δωμάτιο άρωμα, ωραίο άρωμα, υπερκόσμιο άρωμα! Του λέω τότε: «Πάτερ Ανδρέα, εσύ δεν βάζεις ποτέ κολώνιες! Έβαλες σήμερα;» Και μου απαντά: «Μά, δεν είμαι εγώ που ευωδιάζω, Πανιερώτατε! Είναι αυτά, που μας είπες να πάμε να φέρουμε από το Συριανοχώρι!» Τί συνέβηκε; Τα λείψανα των αγίων μαρτύρων, που, όπως είπαμε, είχε θέσει στα εγκαίνια του ναού αυτού το 1963 ο Κυρηνείας Κυπριανός μαζί και το άγιο Μύρο ήταν που ανέπεμπαν την έντονη εκείνη ευωδία, σαν να εγκαινιάσθηκε η εκκλησία εκείνη την ημέρα, που αφαιρέθηκε η λειψανοθήκη. Όταν το είδα αυτό, είπα στον π. Ανδρέα: «Δεν θα καταρρεύσει, πάτερ μου, ο ναός του Αγίου Νικολάου. Αφού οι άγιοί μας είναι τόσο ζωντανοί και, παρόλα τα πολλά μας λάθη και τις πολλές αμαρτίες και Ελλήνων και Τούρκων, δίνουν αυτή την πνευματική πληροφορία σ᾽ εμας τους ελαχίστους, κάτι θα οικονομήσει ο Θεός και για τον ναό του Συριανοχωρίου!»

Στο μεταξύ, απαρτίσθηκε η Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για τη συντήρηση των μνημείων πολιτισμού αμφοτέρων των μερών, με προϊστάμενο εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων τον εκ Μόρφου κ. Τάκη Χατζηδημητρίου, άνθρωπο του πολιτισμού και της ειρήνης. Και, χάριτι Θεού, η αγωνία και η προσευχή μας ευοδώθηκαν! Ο ναός αυτός, που βρισκόμαστε σήμερα, με τις συντονισμένες εργασίες της Επιτροπής που αναφέραμε, έχει, όπως βλέπετε, ανακαινισθεί εκ βάθρων. Και το λαμπρό τούτο έργο αποτελεί υλοποίηση ενός από τα πρώτα σχετικά προγράμματα ανακαίνισης μνημείων μας στη βορειοδυτική Κύπρο, μαζί και με ένα άλλο πρόγραμμα, που υλοποιήθηκε στην Κοντέα, και ανακαινίσθηκε παρόμοια και ο εκεί ναός του Αγίου Χαραλάμπους. Δεν κατέρρευσε λοιπόν τελικά ο ναός του Συριανοχωρίου. Η καμάρα του Ιερού Βήματος είναι στη θέση της και τα ιερά λείψανα αναμένουν τη μονιμότητα της εδώ παρουσίας μας, για να εγκατασταθούν και πάλιν εδώ που ανήκουν, στο Συριανοχώρι. Αλλ᾽ αυτή η μονιμότητα εξαρτάται από τη μετάνοιά μας και όχι από την υποκρισία μας! Το πόσο σύντομα ή αργά θα επέλθει εξαρτάται από εμάς. Από κανέναν άλλο. Οι άγιοι τον τόπο τους τον θέλουν, θέλουν τις θείες Λειτουργίες στον τόπο τους. Ετσι κι εμείς! Αυτό, που συμβαίνει αγαπητοί μου εδώ, είναι ένα προοίμιο, του τι μέλλει γενέσθαι στα αμέσως επόμενα χρόνια. Αυτό, που ζούμε σήμερα εδώ, προοιονίζει, είναι εικόνα της αυριανής Κύπρου! Δεν έχουν τα σχέδιά τους μόνο οι άνθρωποι. Έχει και ο Θεός τα σχέδιά Του, όπως τα προφήτεψαν οι άνθρωποι του γένους μας. Και ξέρουμε, ότι αυτά τα σχέδια, βήμα προς βήμα, αργά-αργά, εφαρμόζονται. Και θα ωφελήσουν όλους: Και Έλληνες και Τούρκους και Μαρωνίτες και Λατίνους. Όλους θα ωφελήσουν αυτά τα θεϊκά σχέδια. Εκεί, που αποτυγχάνει ο άνθρωπος, έρχεται ο Θεός και συνεισφέρει τη δική Του πρόταση. Και το σχέδιο του Θεού δεν έχει λάθη.

Αυτές τις Λειτουργίες που κάνουμε, είναι πολύ καλά να τις τελούμε εν ειρήνη, εν προσευχή, εν σιωπή. Είναι πολύ σημαντικές, γιατί κάθε Λειτουργία έχει ένα διπλό χαρακτήρα. Έχει τον εσχατολογικό χαρακτήρα της ευλογημένης Βασιλείας του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, δηλαδή της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού, που στη Λειτουργία γευόμεθα από τώρα, καθώς και ένα δεύτερο χαρακτήρα: το ότι κοινωνούμε όσοι έχουμε προετοιμαστεί, το αναστημένο Σώμα Αυτού, που νίκησε τον θάνατο, που νίκησε την αμαρτία. Και ο μόνος που νίκησε τον θάνατο είναι Αυτός, που είναι αυτοζωΐα, η όντως Ζωή, ο Σωτήρας Χριστός.

Είναι αλήθεια, όταν ερχόμαστε στην εσταυρωμένη γη των πατέρων μας, αισθανόμαστε και πίκρα, καθώς ξυπνούν μνήμες παλαιές, συναισθήματα και βιώματα περασμένα, τα οποία μας οδηγούν σε ποικίλες σκέψεις και ποικίλους λογισμούς. Ο μόνος τόπος, όπου η καρδία δεν αγριεύει αλλά ημερεύει και αναπολεί, όχι μόνον τα παρελθόντα, αλλά και τα μελλούμενα, είναι η θεία Λειτουργία. Γι’ αυτό, παρακαλώ, όταν θα έρχεσθε σ’ αυτές τις Λειτουργίες, να έρχεσθε  με νηστεία, με πολλή προσευχή, με πολλή προσοχή, με πολλή εσωτερική μετάνοια και να μνημονεύετε και μέσα σας τα ονόματα των ανθρώπων σας, που δεν έφθασαν να ιδουν αυτή την ώρα. Πόσοι Συριανοχωρίτες, πόσοι πρόσφυγες θα ήθελαν να είναι σήμερα εδώ; Ενθυμούμαι καλώς τον μακαριστό Πρεσβύτερό μας Στυλιανό, με το γλυκύ του χαμόγελο, που διακόνησε πριν την προσφυγιά εδώ στον Άγιο Νικόλαο και ύστερα στην Παναγία του Άρακα. Σήμερα δεν ήταν εδώ;  Βεβαίως και ήταν εδώ! Τον μνημονεύσαμε πάλιν και πολλάκις. Και στην καρδία μας και με το στόμα μας, κι εμείς και τα παιδιά του και όλοι εσείς, που τον αγαπήσατε. Και τον κάθε κοινοτάρχη του Συριανοχωρίου και τον κάθε ήρωά σας και τον κάθε αγνοούμενό σας και τον κάθε γονιό σας, που θα ήθελε σήμερα να είναι εδώ. Και είναι εδώ! Εμας αξίωσε ο Θεός, να έχουμε ένα επιπλέον προνόμιο: Να είμεθα και «σωματικώ τω τρόπω» παρόντες εδώ. Αυτά είναι δώρα Θεού. Είναι μικρά, φαίνονται μικρά, αλλά ο Θεός, ξέρετε, μας δίνει πρώτα ένα μικρό δώρο, για να δει πόσο άξιοι είμαστε να το διαχειριστούμε. Και ύστερα, όταν ιδει την ορθή μας ανταπόκριση και την ταπεινότητά μας, μας δίδει και τα μεγάλα δώρα. Αυτό, που τώρα βλέπετε, να λειτουργούνται τόσοι ναοί στην εσταυρωμένη μας γή, είναι μικρά-μικρά δωράκια. Θα έρθει και το μεγάλο δώρο. Αλλά θέλει και εμείς να εργασθούμε ειρηνικά, εν μετανοία, εν ταπεινώσει, εν σιωπή. Να μη χρησιμοποιήσουμε την εσταυρωμένη γή για τη δόξα μας. Τα έκαναν οι παλαιότεροι  και δεν ευδοκίμησαν τα οράματά τους. Εμείς να εργασθούμε αλλοιώτικα: Ορθόδοξα, Ανατολικά, όπως οι πολύ παλαιότεροι Κύπριοι, που κράτησαν τη γη τους, σε συνθήκες πολύ δυσκολότερες από τις σημερινές, σε άφατες σκλαβιές και όμως τίποτε δεν τους εμπόδισε στο να παραμείνουν στη γη των πατέρων τους.

Το Συριανοχώρι είναι ένα από τα πλέον ιστορικά χωριά της Μητροπόλεως Μόρφου. Εδώ κατοικούσαν οι Ακρίτες, τους οποίους έφεραν οι τότε Αυτοκράτορες από τα μέρη της Συρίας. Κι αυτοί οι Σύριοι, οι Συριάνοι (απ᾽ όπου και το όνομα του χωριού αυτού, Συριανοχώρι), ήταν Ρωμηοί, Ορθόδοξοι στο θρήσκευμα. Κι αυτοί οι άνθρωποι του Θεού κράτησαν αυτό τον τόπο, τον λειτούργησαν πάλιν και πολλάκις. Θυμάμαι πριν δέκα χρόνια, όταν πρωτοάρχισα να έρχομαι στην εσταυρωμένη μας γη, ακριβώς εκεί που είναι τώρα οι λαμπάδες που αναβουν, υπήρχαν αρχαίοι μαρμάρινοι κίονες. Και τούτο αδιάψευστα μαρτυρεί, πως ο σημερινός ναός δεν είναι ο αρχικός. Αυτός είναι ο τελευταίος χρονολογικά ναός. Προϋπήρξαν όμως άλλοι ναοί, άγνωστο σε πόσες φάσεις, που σήμερα είναι κάτω από τα θεμέλια αυτού του ναού. Οι κίονες λοιπόν αυτοί μαρτυρούσαν την αρχαιότητα αυτού του τόπου, του Συριανοχωρίου. Του τόπου με τα αρτεσιανά νερά, του τόπου, που ο μόχθος των ανθρώπων και όλης της  περιφέρειας του Μόρφου, από ένα ερημότοπο, που ήταν μέχρι το 1950, τον μεταμόρφωσαν σ᾽ αυτό τον πράσινο κάμπο, που σήμερα άλλοι νέμονται...

Όλα αυτά, αγαπητοί μου, έρχονται στις μνήμες μας. Κανείς δεν μπορεί να τα διαγράψει και κανείς δεν μπορεί να πάρει τη δική μας μνήμη. Αρκεί εμείς να έχουμε μετοχή θυσιαστική στο θαύμα της θείας Λειτουργίας. Γιατί; Γιατί στη Λειτουργία, σας είπα, κοινωνούμε ένα Θεό, που νίκησε τον θάνατο. Κι όταν πιστεύουμε σ᾽ ένα τέτοιο Θεό, έχουμε να φοβηθούμε τίποτα; Τίποτα! Άλλοι έχουν να φοβούνται. Εμάς η δική μας πίστη είναι η πίστη της Αναστάσεως. Κανείς δεν μπορεί να κλέψει το όραμα της Αναστάσεως, και του Χριστού μας και του εαυτού μας και του τόπου μας. Αρκεί αυτό το όραμα να το ζούμε από τώρα μέσα σε κάθε θεία Λειτουργία.

Και κάτι τελευταίο. Στην αρχή της σημερινής θείας Λειτουργίας ήρθαν μέσα στο Ιερό Βήμα τρία παιδιά. Τον ένα τον ξέρω. Είναι Μορφίτης στη καταγωγή. Τους άλλους δύο, πρώτη φορά τους είδα. «Από πού είστε παιδιά;», τους ρώτησα. Και χάρηκα που μου απάντησαν και οι δύο, ότι είναι από το Συριανοχώρι. Μικρά παιδιά του δημοτικού, που δεν γεννήθηκαν εδώ. Όμως έχουν ταυτότητα! Και έχουν ταυτότητα, γιατί τους την έδωσαν οι γονείς τους, οι παππούδες τους, η μητέρα τους, ο πατέρας τους. Έτσι κι εσεις όλοι σας: Να μεγαλώσετε ανθρώπους με Ορθόδοξη, Ελληνική, Συριανοχωρίτικη ταυτότητα. Και τότε θα έχετε μέλλον και εδώ, όπως το θέλει ο Θεός.

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον πατέρα Κυριακό, που πολύ εκοπίασε για να υπάρχει σήμερα αυτή η ευπρέπεια, μαζί με τους καλούς Επιτρόπους και τον εκλεκτό Κοινοτάρχη σας. Να γνωρίζετε, ότι θα υπάρχει κλειδί του ναού, που θα το έχει ο Τουρκοκύπριος σήμερα κοινοτάρχης, και όσοι θα θέλετε στο μέλλον, μπορείτε να έρχεστε, να ζητάτε το κλειδί, να ανοίγετε, να προσκυνάτε. Θα υπάρχει καντήλι, το οποίο θα μπορείτε να το ανάβετε και οι εικόνες, που, όπως είναι σήμερα, θα παραμείνουν εδώ. Άρα ο ναός τούτος θα είναι ο τόπος, που θα ανανεώνεται η πίστη  και η ελπίδα.

Ευχαριστούμε, και ο Θεός να δώσει ό,τι καλύτερο!