Ως μέλος του όλου σώματος της εκκλησίας και στο πλαίσιο της οικουμενικής ενώτητας και συνοδικότητας, η εν Μόρφου εκκλησία μετείχε ενεργά στις πλείστες οικουμενικές συνόδους, ως επισκοπή Σόλων. Εκπροσωπούμενη από αγίους και φωτισμένους προκατόχους μας.

Στη τρίτη οικουμενική σύνοδο, με τον άγιο Επίσκοπο Ευάγριο, στην τέταρτη με τον Σόλων Επιφάνειο, στην έκτη με τον ‘Αγιο Στρατόνικο, στην έβδομη οικουμενική σύνοδο, που την σύναξη των Αγίων πατέρων αυτής σήμερον εορτάζουμεν, παρίστατο, ο επίσκοπος Σόλων Ευστάθιος.

Σπανίως όμως, τόσο οι Σόλοι όσο αργότερα και η Μόρφου, γνωρίσαν καιρούς ιστορικής νηνεμίας. Ζώντας συνήθως μέσα στις θύελλες ήταν συνέχεια αναγκασμένη, να γευτή εκάστοτε το πικρό ποτήρι της κάθε εποχής. Και με πολέμους, επιδρομές, δουλεία, καταστροφές, να γνωρίσει την κατά κόσμον εκμηδένιση. Την ίδιαν όμως στιγμή, έδινε αγίους και έφερνε αγίους. ‘Οποιος ξέρει να δίνει, ξέρει και να παίρνει. Και αποδείχτηκε ότι η Μητρόπολης τούτη αλλά και όλη η Κύπρος, ήξερε να δίνει αγίους και γι' αυτό ήξερε να προσλαμβάνει αγίους. Πότε από την γειτονική Μικρασία, πότε από τους Αγίους Τόπους και πότε από χώρες μακράν αλλά οι άγιοι αυτών, έγιναν πολύ κοντά σε εμάς.

Έδωσε λοιπόν αγίους όπως τα τέκνα της, όσιος Κυριακός της Ευρύχου, ο άγιος Ιωάννης ο Λαμπαδιστής, ο όσιος Θεοφάνης ο νέος επίσκοπος Σόλων, προκάτοχος μας και αυτός, ο οποίος ήταν καταστάλαγμα της πιο δύσκολης ιστορικά περιοδού που πέρασε ο τόπος, της Λατινοκρατίας. Ακόμα και στους σημερινούς καιρούς, με την μισή μητροπολιτική περιφέρεια κατεχόμενη και τον κόσμο της στην προσφυγιά, η Μόρφου έδωσε ακόμα ένα άγιο. Τον νέο ιερομάρτυρα, τον ‘Αγιο Φιλούμενο από την Ορούντα. Δολοφονήθηκε το 1979 στο Φρέαρ του Ιακώβ, από φανατικούς Συνεωνιστές Εβραίους. Και ο άγιος βίος και το μαρτύριο του τον αναδυκνύουν ήδη, θαυματουργό και τιμώμενο στην καθ' ημάς επαρχία.

Αλλά όπως είπα και προηγουμένως δεν έδινε μόνον αγίους η Μόρφου. Έπαιρνε και Αγίους. ‘Οπως ο Άγιος Σωζόμενος που συγκαταλέγεται στους αγίους, που αν και ήρθαν από άλλους τόπους, τελειώθηκαν ασκητικά στην Κύπρο. Επίσης οι άγιοι Κυπριανός και Ιουστίνη, που επέλεξαν να έχουν τον οίκο τους στο Μένοικο. Να μένουν στο Μένοικο. Αν όμως η πηγή της αγιότητος, δεν είναι εκ του κόσμου τούτου, η αγιότητα ξαναγυρίζει στον κόσμο. Η αγιότητα δεν είναι απόκοσμη ιδεολογία, όπως οι ιδεολογίες της δικής μας δεκαετίας και της προγενεστέρας, που τόσον μάταια διέψευσαν τις ελπίδες των λαών. Η χάρις που εκπέμπει η αγιότητα, γονιμοποιεί την ιστορία γίνεται μαγιά πολιτισμού. Και πολλές φορές, η αγιότητα κρύβεται. Πάντοτε κρύβεται. Και η γονιμοποίηση γίνεται μυστικά χωρίς να το περιμένει κανείς από τους μεγάλους της γης.

Έτσι για δύο χιλιετίες, η Μητρόπολης Μόρφου χαράσει μέσα στον χρόνο τα ίχνη ενός άφθαστου σε κάλος βυζαντινού πολιτισμού. Εκπέμπει μια δοξολογία που χρησιμοποίησε όλα τα είδη των τεχνών για να υψωθεί. Με πρώτον την τέχνην της αγιότητος και ύστερον την τέχνη της ωραιότητος. Που σήμερον οι ευρισκόμενοι σε αυτό το παλαιό καθολικό της μονής του Αγίου Ηρακλειδίου, και αργοτέρον του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστού, είμαστε μάρτυρες αυτής της τέχνης. Και της αγιότητος και της ωραιότητος. Αρκεί να κοιτάξετε μπροστά σας τον άγιο Ηρακλείδιο και τον άγιο Ιωάννη τον Λαμπαδιστή. Και εις τους τοίχους και εις τον αγιασμένο θόλο αυτού του ναού, την τέχνη της ωραιότητος που προαναφέραμε.

Η περιφέρεια Μόρφου σήμερα διασώζει παρόλο που είναι ημικατεχόμενη ό,τι καλύτερο υπάρχει σε θέματα εικονογραφίας, αρχιτεκτονικής, βυζαντινής τέχνης γενικά. ‘Εχει υποθεί αν η μονή του Σινά είναι η μονή που διασώζει, ότι καλύτερο σε βυζαντινό πολισμό και τέχνη, η μητρόπολη της Μόρφου και ιδιαιτέρως η κοινότητα του Καλοπαναγιώτη και η μονή αυτή, μπορεί να ονομαστεί το Σινά της Κύπρου από πλευρά διαφύλαξης της τέχνης της ωραίοτητος.

Μια κληρονομιά αξεπέραστη σε κάλος και νόημα, που αφορά όλο τον κόσμο. ‘Ολη την Κύπρο. Γι' αυτό και θεωρήσαμε εξ' αρχής ύψιστο καθήκον μας, πρώτον να την διαφυλάξουμε, να την συντηρήσουμε και ύστερον να την προβάλουμε και να την παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. Συντηρώντας αυτούς τους αρχαίους ναούς, συντηρώντας αυτές τις αρχαίες εικόνες, τελικά αγαπητοί μου, ποιούς συντηρούμε; Συνστηρούμε τους Αγίους και οι άγιοι μας το ανταποδίδουν πολλαπλώς και τελικά αυτά που εμείς νομίζουμε ότι συντηρούμε, αυτά μας συντηρούν και αυτά θα μας συντηρίσουν εάν θα έχουμε επιστροφή στην Μόρφου και στην Κερύνεια και σε όλην την Κύπρο. Συντηρώντας και κρατώντας Ορθόδοξον πίστην, αγιότητα και ότι παράγει αυτήν την αγιότητα που είναι η τέχνη της ωραίοτητος.

Ένα μέρος από το ευρύ αυτό πρόγραμμα είναι και το εικονοφυλάκιο που με την βοήθεια του Θεού, εγκαινιάζουμε σε λίγο. Μαθητεύοντας στο ύψιστο μάθημα της ομορφιάς, που κουβαλά η ορθόδοξη κληρονομιά μας, θα καταλάβουμε σιγά - σιγά ότι δεν πρόκειται για μουσιακά αντικείμενα, αλλά για μια γλώσσα ζωντανή. Μια γλώσσα σύχρονη, πανανθρώπινη. Οι Ευρωπαίοι που πολλές φορές τους κακίζουμε, έχουν αρχίσει να το κατανοούν αυτό το πράγμα και πέρα από την κοινή αγορά προσπαθούν να βρουν και μια κοινότητα, αξιών και πολιτισμών. Για μας δε ο πολιτισμός, ειναι σήμερα η μοναδική ίσως αξιόπιστη πολιτική πρότασης. Είναι μια γλώσσα την οποία κατανοούν καλά οι Ευρωπαίοι. Σιγά - σιγά φαίνεται την μαθαίνουμε και εμείς, την οποίαν μπορούμε να μιλήσουμε στον κόσμο. Και την οποίαν δυστυχώς, ελάχιστα μέχρι τώρα, χρησιμοποιήσαμε.

Στην Ευρωπαϊκή πορεία της Κύπρου, θα πρέπει να δείξουμε αυτό το πρόσωπο πολιτισμού μας. Μέσα σε ένα σύχρονο κόσμο, με την παγκοσμιοποίηση, την αλματώδη ανάπτυξη των τεχνολογιών όπου βαθμιαία καταργούνται σύνορα και περιορισμοί η ταυτότητα των συνόλων δεν είναι τόσο θέμα πολιτικής ή οικονομίας ή κάποιων μεγάλων διαμαρτυριών της διοικούσης εκκλησίας αλλά είναι θέμα πολιτισμού. Εάν έχει σήμερα πολιτισμόν, μπορείς να εισέλθεις εις τον παγκόσμιον τούτον γίγνεσθε. Και η Κύπρος έχει, και η Μόρφου κατέχει.

Γι' αυτό ένα εικονοφυλάκιο στον Καλοπαναγιώτη, το όποιο έργο πολιτισμού, έχει προεκτάσεις που φτάνουν πολύ μακρύτερα από την Μόρφου. Αλλά απευθύνονται σε όλον τον κόσμο αφού όλος ο κόσμος έρχεται εδώ για να επισκεφθεί τα δικά μας όσια και ιερέα.

Εγκρυφόντας την αγιότητα και τον πολιτισμό της Μόρφου, θα κατανοήσουμε και ένα άλλο ύψιστο μάθημα, το οποίο είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στους σημερινούς καιρούς που η εκκλησία μας συγκλονίζεται από διάφορες οδύνες. Οδύνες που δεν είναι του θανάτου. Αλλά του τοκετού. Δηλαδή προάγγελοι ενός καλύτερου αύριο. Εάν η εκκλησία μας επιβιώνει εδώ, για 20 ολόκληρους αιώνες, τη στιγμή που κανένας άλλος θεσμός δεν τα κατάφερε είναι βέβαια διότι ως στόμα Χριστού και έχει και κατέχει αυτό που εκφράζεται και υλοποιείται. Αλλά επίσης και ας μην το ξεχνούμε αυτό, γιατί είχε πάντοτε ως πρώτη στην μέριμνα της, την ενότητα που εκφράζεται συνοδικός. Εκκλησία σημαίνει σύνοδος, όπως Θεός σημαίνει τριάδα. Ο Θεός είναι μονάς αλλά είναι και τριάς. Η σύνοδος είναι πάντοτε λοιπόν, έκφραση της συνοδικότητος των τριών προσώπων.

Σε μίαν εποχή, δεν μπορούμε να υπάρξουμε εκκλησιαστικά έξω από την συνοδικότητα μας. Σε μια εποχή που με ευκολία προφέρουμε κρίσεις, ας το θυμόμαστε αυτό, μόνο μέσα από την συνοδικότητα της εκκλησίας μας θα βρούμε διεξόδους. Ούτε και μπορεί να υπάρξει όπως λένε μερικοί, σωστό ή δίκαιο έξω από την συνοδικότητα, έξω από το ένα σώμα του Χριστού.

Το άλλο μεγάλο δίδαγμα της παραδόσεως μας, είναι η διαφύλαξη πάση θυσία του αυτοκεφάλου της αγίας εκκλησίας μας. Σήμερον έχουν παρέλθει οι δύσκολοι εκείνοι καιροί όπου η αυτοκεφαλία της εκκλησίας μας απειλεί τον έξωθεν. Θα ήταν λοιπόν τραγικό να έρθουμε να αμφισβητήσουμε εμείς οι ίδιοι, αυτήν την ευλογία που μας δόθηκε, πάλι από οικουμενική σύνοδο, μας δόθηκε. Καλλιεργώντας την εντύπωση ότι η εκκλησία μας δεν μπορεί να παίρνει αποφάσεις και να λύει τα προβλήματα μας.

Ας κάνουμε υπομονή και ας μην υποκείψουμε σε τέτοιου είδους πειρασμούς, που στόχον έχουν να κλονίσουν την ενότητα των όλων, μέσα στο μυστικό σώμα της εκκλησίας μας, όπως εκφράζεται όχι από πρόσωπα, όχι από εμένα, αλλά από την σύνοδο ως σώμα. Και αν οι δύσκολες και οι δυσκολίες σήμερα δεν μας αφήνουν να δούμε καθαρά, ας προσηλώσουμε το βλέμμα όχι στις αδυναμίες των ανθρώπων, αλλά στο έλεος του Χριστού, στο έλεος που είναι μεγαλύτερο από ωκεανούς αμαρτιών, στο έλεος που δώρησε στρατιές αγίων για να μας παραστέκουν. Στο έλεος που κράτησε την εκκλησία της Μόρφου και την έφερε ως εδώ. Στο έλεος που μπορεί να ελευθερώσει και να σώσει όλους μας. Να ελευθερώσει και να σώσει και την Μόρφου και την Κερύνεια αλλά προπάντων να σώσει εμάς τους ίδιους, εις την αιώνια βασιλεία, του Πατρός του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.

Πληροφορίες