Η Ιερά  Μητρόπολις Μόρφου και η κοινότητα της Περιστερώνας εόρτασαν  με εκδηλώσεις, την Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου 2011,  τη συμπλήρωση 100 χρόνων (1911) από τα εγκαίνια της Αγίας Τραπέζης, της Εκκλησίας των Αγίων Βαρνάβα και Ιλαρίωνος (12ου αιώνος).

Το πρωί έγινε εορταστική πανηγυρική Θεία Λειτουργία στην εκκλησία Αγίων Βαρνάβα και Ιλαρίωνος προεξάρχοντος του Μητροπολίτου Μόρφου κ. κ. Νεοφύτου. Μνημόσυνο πάντων των διακονησάντων την Εκκλησία Περιστερώνας, καθώς και  των δωρητών και  ευεργετών αυτής.

Στην ομιλία του, ο Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος, ανέφερε ότι η ανάμνηση των εγκαινίων αποτελεί μια αρχαία εορτή της Εκκλησίας, από της αρχαιότερες που έχουμε, πριν καθιερωθεί, ακόμη, η μνήμη των Αγίων.

Η εκκλησία της Περιστερώνας, παρά την αρχαιότητα της, χρειάστηκε κατά καιρούς διάφορες Αγίες Τράπεζες και η σημερινή, σύμφωνα με τον Μητροπολίτη, είναι η τρίτη , ή η τέταρτη από κτίσεως του ναού.

Ο Πανιερώτα τος, εξήγησε  ότι εορτάζεται η ανάμνηση των εγκαινίων,  γιατί -τόνισε- «η Αγία Τράπεζα είναι, εάν θέλουμε να μιλήσουμε σε μία σύγχρονη γλώσσα, ο δίαυλος δια του οποίου η Χάρις του Αγίου Πνεύματος προσγειώνεται και οι προσευχές οι δικές μας απογειώνονται, και γίνεται η ένωση ουρανού και γης. Και εάν υπάρχει ένα ιερότατο θέμελο και θεμέλιο κάθε ναού είναι η Αγία Τράπεζα του, διότι δια αυτής  διαχέεται η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος».

Επίσης,  ανέφερε ότι οι παλαιοί Κύπριοι μετά τις εκκλησίες έκτιζαν σχολεία. Έτσι, είπε, γέμισε η Κύπρος με ωραία πετρόκτιστα σχολεία, με ωραία προπύλαια, που ενθύμιζαν συνήθως τα προπύλαια του Παρθενώνα, για να φαίνεται  ότι ο τόπος θέλει Ελληνική παιδεία.

«Βλέπετε αυτοί ήταν οι δύο άξονες της Κύπρου, τα δύο πόδια που στηρίχθηκε η Κύπρος, ο Ορθόδοξος ναός και η Ελληνική παιδεία», υπογράμμισε ο Μητροπολίτης.

Το απόγευμα πραγματοποιήθηκε εορταστική  εκδήλωση  τιμής στον Οικονόμο π. Ανδρέα Τσιακούρη  και όσων υπηρέτησαν την  Εκκλησία  Περιστερώνας τα τελευταία εκατό  χρόνια. Το δεύτερο και καλλιτεχνικό  μέρος της εκδήλωσης δεν πραγματοποιήθηκε λόγω πρόσφατου πένθους στην κοινότητα.

Στο τέλος  της εκδήλωσης η Εκκλησιαστική επιτροπή κέρασε όλους τους παρευρισκομένους.

Ακολουθεί απόσπασμα από την ομιλία του Μητροπολίτη Μόρφου:

Το να τελουμεν σήμερα την ανάμνηση των εγκαινίων, κατ’ αρχη, αποτελεί μια αρχαία εορτή της εκκλησίας, από της αρχαιότερες που έχουμε. Πριν καθιερωθεί, ακόμη, η μνήμη των Αγίων η Εκκλησία εόρταζε την ανάμνηση των εγκαινίων του ναού του μάρτυρος. Όποτε, δηλαδή, γίνονταν τα εγκαίνια ήταν αφορμή εορτής και πανηγύρεως.

Έτσι, παρόλο που η εκκλησία της Περιστερώνας είναι 850 χρόνων (σχεδόν 900) - από τις αρχαιότερες που σώζονται ολόκληρες στην Κύπρο, χρειάστηκε κατά καιρούς διάφορες αγίες τράπεζες. Έτσι και εμείς όταν εγένετο εν εσχάτοις χρόνοις η ανακαίνιση του ναού ευρήκαμε διαδοχικά τρείς αγίες τράπεζες. Αυτή που έχουμε μάλλον η τρίτη θα είναι, μπορεί και η τέταρτη. Γι’ αυτό, λοιπόν, ορίστηκε αυτή η ημέρα, η 4η Σεπτεμβρίου του 2011, όπου συμπληρώνονται τα 100 χρόνια, να την εορτάσουμε πανηγυρικώ τω τρόπω.

Γιατί να εορτάζουμε αυτή την εορτή, τα εγκαίνια του ναού μας; Γιατί η αγία τράπεζα είναι, εάν θέλουμε να μιλήσουμε σε μία σύγχρονη γλώσσα, ο δίαυλος δια του οποίου η Χάρις του Αγίου Πνεύματος προσγειώνεται και οι προσευχές οι δικές μας απογειώνονται, και γίνεται η ένωση ουρανού και γης. Και εάν υπάρχει ένα ιερώτατο θέμελο και θεμέλιο κάθε ναού είναι η αγία τράπεζα του, διότι δια της αγίας τράπεζας διαχέεται η ενέργεια του Αγίου Πνεύματος.

Τι μεγάλο δώρο είναι τα μυστήρια που τελούμε! Διότι και τα εγκαίνια, κατά μία έννοια, είναι μία μυστηριακή πράξη.

Δόξα τῷ Ἁγίῳ Θεῷ, 100 χρόνια ζωής της αγίας τραπέζης! Και τι δεν άκουσε αυτή η αγία τράπεζα… Χαρές, δόξες, αλλά και θλίψεις και αναστεναγμούς και κλάματα.

Θα ήθελα μόνο για την ιστορία της περιοχής, της πεδινής Μόρφου, να πω το εξής: Αυτή η αγία τράπεζα της Περιστερώνας, μάλλον η τρίτη ή η τέταρτη στη σειρά, είναι σύγχρονη άλλων αγίων τραπεζών που έχουμε εδώ στην πεδινή περιοχή. Στο διπλανό χωριό, το Ακάκι, στον παλαιό ναό του Σωτήρος γράφει ψηλά πάνω στην αγία τράπεζα 1905. Εγκαινιάστηκε και αυτός από το Κυριλλούδι. Πιο κάτω, στο Μένοικο, η ίδια αγία τράπεζα μάλλον το 1907. Εδώ, στην Περιστερώνα, το 1911. Του Αστομερίτη είναι σύγχρονη, αυτής της εποχής, της πρώτης δεκαετίας του 20ου αιώνα. Στο χωριό μου, στην Πάνω Ζώδεια, το 1910. Επίσης, σύγχρονη αυτών της Κάτω Ζώδειας.

Τι έγινε και όλα αυτά τα χωριά στη πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα ανακαινίζουν τον εαυτό τους και τις εκκλησίες τους; Γιατί για πρώτη φορά μετά από 700 χρόνια οι Κύπριοι γνωρίζουν λίγη ελευθερία, την ελευθερία ενός χριστιανού κατακτητή, του Εγγλέζου. Και αξιοποιούν αυτή τη σχετική ελευθερία. Το πρώτον που κάνουν, μεγαλώνουν τις εκκλησίες τους, αν έχουν μικρές ή ανακαινίζουν την αγία τράπεζα τους.

Θα διερωτηθεί κάποιος, «γιατί προηγουμένως δεν έκαναν εγκαίνια και χρειαζόταν ένας ναός 800 χρόνων να ξαναμυρωθεί;». Γιατί, αγαπητοί μου, το απαγόρευαν οι Τούρκοι. Δεν εγίνονταν, συνήθως, εγκαίνια στα χωριά. Οι επίσκοποι μας ελάχιστοι. Τρείς μόνο. Οι επισκοπές, οι αρχαίες, καταργήθηκαν. Τα μέσα δύσκολα για τους επισκόπους. Παντού υπήρχε σκλαβιά. Παντού υπήρχε φόβος. Απαγορεύονταν οι νυχτερινές αγρυπνίες από τους Τούρκους. Και οι Κύπριοι, δεν νοείτω να κάνουν μύρωμα αν δεν προηγείτω, όπως έλεγαν στα χωριά μας, ξαγρύπνια, να ξαγρυπνήσουν, να κάνουν ολονυκτία. Γι’ αυτό το λόγο, συνεχώς ανέβαλαν τα εγκαίνια του ναού και λειτουργούσαν οι ιερείς μας σε μυρωμένα αντιμήνσια. Έτσι μόλις τους εδόθηκε μια χαραμάδα σχετικής θρησκευτικής ελευθερίας την έδραξαν, οι επίσκοποι της εποχής, και άρχισαν σοριδόν να τελούν εγκαίνια και μέσα σε μια δεκαετία εγκαινιάστηκαν όλες οι εκκλησίες σχεδόν της Κύπρου και ανακαινίστηκαν και ευπρεπίστηκαν.

Αιωνία η μνήμη, αυτών των ανθρώπων που μέσα στη φτώχεια τους, που μέσα στη σκλαβιά της Αγγλοκρατίας το πρώτο και κύριο μέλημα τους ήταν το Αγιαστήριο τους, πώς να αγιάζεται η ψυχή και το σώμα τους. Αυτό σημαίνει εγκαινιασμός.

Και τι άλλο μετά;  Μόλις ετελείωναν με τις εκκλησιές τους – κοιτάξτε τι ανθρώπους είχε η Κύπρος! – το δεύτερο που έκαναν έκτιζαν σχολεία. Και εγέμισεν η Κύπρος με σχολεία. Ωραία πετρόκτιστα σχολεία, με ωραία προπύλαια, που ενθύμιζαν συνήθως τα προπύλαια του Παρθενώνα, για να φαίνεται έτσι ότι ο τόπος θέλει ελληνική παιδεία.

Βλέπετε αυτοί ήταν οι δύο άξονες της Κύπρου, τα δύο πόδια που στηρίχθηκε η Κύπρος, ο ορθόδοξος ναός και η ελληνική παιδεία!

Αυτούς τους ανθρώπους που μας έδωσαν εμάς υπόσταση, μας έδωσαν ταυτότητα, μας έδωσαν αγιασμό και ενέργεια αιώνια, τους μακαρίζομε και τους ευχαριστούμε.