Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακεὶμ

«Χαίροις, ὁ ζωηφόρος Σταυρός,

Μὲ τέτοια, καὶ πλεῖστα ὅσα ἄλλα ἱεροπρεπῆ καὶ ὑψηλὰ ἐγκώμια, τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας σήμερα τὸν Τίμιο Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ὁποίου τὴν παγκόσμια Ὕψωση, τὴ φανέρωσή του δηλαδὴ σ’ ὅλο τὸν κόσμο, ἑορτάζει μὲ λαμπρότητα.

Ἀναφερθήκαμε καὶ χθὲς στὰ ἱστορικὰ γεγονότα τῆς εὕρεσης τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἀπὸ τὴν ἁγία Ἑλένη περὶ τὸ ἔτος 327 στὰ Ἱεροσόλυμα, καὶ τὴν ἀρχική του Ὕψωση ἀπὸ τὸν τότε ἐπίσκοπο Ἱεροσολύμων, ἅγιο Μακάριο, γιὰ νὰ τὸν ἰδεῖ καὶ τὸν δοξάσει ὁ πολυπληθὴς λαός, ποὺ εἶχε τότε ἐκεῖ συναθροισθεῖ, καὶ γιὰ τὴν καθιέρωση ἀπὸ τοὺς ἁγίους Πατέρες τοῦ ἐτησίου ἑορτασμοῦ τοῦ γεγονότος αὐτοῦ. Καὶ εἶναι σὲ ἀνάμνηση τῆς φανέρωσης καὶ ἀνύψωσής του ἀπὸ τὴν γῆ, ποὺ ὁ ἱερέας, ἂν προσέξατε στὴν ὡραιότατη τελετὴ τῆς Ὑψώσεως, σκύβει καὶ ξανασηκώνεται, φέροντας τὸν Τίμιο Σταυρὸ στὰ χέρια του, κι ὁ λαὸς ψάλλει τό, Κύριε, ἐλέησον, ὅπως καὶ οἱ τότε πιστοὶ στὰ Ἱεροσόλυμα. Τὸ κάθε τι, ποὺ γίνεται στὴν Ἐκκλησία μας, ἔχει ἕνα βαθὺ συμβολισμό, ἕνα λόγο, ἕνα νόημα. Τίποτε δὲν εἶναι τυχαῖο καὶ τυπικό.

Ὑψώνεται, λοιπόν, σήμερα ὁ Σταυρός, γιὰ νὰ δοξασθεῖ ὁ Χριστός. Δὲν ὑψώνεται ὁ Χριστός, γιὰ νὰ δοξασθεῖ ὁ Σταυρός. Γιατὶ ὁ Σταυρὸς εἶναι τὸ τρισευλογημένο ὄργανο τῆς σωτηρίας μας. Μὲ τὸ Πάθος Του ὁ Χριστός μας, μὲ τὸ ἄχραντο αἷμα Του, ποὺ ἔχυσε πάνω σ’ αὐτόν, τὸν ἁγίασε καὶ τοῦ ἔδωσε τὴ χάρη Του. Τὴ χάρη νὰ ἰατρεύει ἀσθενεῖς, νὰ κατευνάζει τὰ ἁμαρτωλὰ πάθη, νὰ φωτίζει καὶ νὰ φυλάττει τοὺς ἀνθρώπους. Βεβαίως, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς ἔσωσε καὶ ἀνέπλασε τὸ ἀνθρώπινο γένος μὲ σύνολη τὴν παναγία ἐπὶ γῆς ζωή Του, μὲ ἀποκορύφωμα ὅμως τὸ Σταυρικό Του Πάθος καὶ τὴ ζωηφόρο Του Ἀνάσταση. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ Ἀνάστασή Του εἶναι τὸ ἐπίκεντρο τοῦ ἑορτολογικοῦ κύκλου τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, τῆς λειτουργικῆς καὶ ἐκκλησιαστικῆς της ζωῆς.

Βλέπετε, στὸν ναό, παντοῦ κυριαρχεῖ ὁ Σταυρός: Στὸ εἰκονοστάσι, στὴν ἁγία Τράπεζα, στὴν Πρόθεση, ὅπου καὶ ἡ ἀποκαθήλωση. Καὶ ἡ εὐλογία τοῦ ἱερέα, ποὺ ἁγιάζει, ποὺ ἱερουργεῖ ὅλα τὰ Μυστήρια, μὲ τὸν τύπο τοῦ Σταυροῦ χορηγεῖται. Κι αὐτὸ τὸ Μυστήριο τῶν Μυστηρίων, ἡ Θεία Λειτουργία, ποὺ ἀποτελεῖ πνευματικῶς καὶ μυστηριωδῶς  τὴν ἐπανάληψη τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ μας στὴ γῆ, ἀποκορύφωμα ἔχει τὴ θυσία Του, τοῦ Σώματος καὶ Αἵματός Του ἐπάνω στὴν ἁγία Τράπεζα, ποὺ ἐπέχει τὸν τόπο τοῦ φρικτοῦ Γολγοθᾶ.

Ἀκόμη, ἐπίκεντρο τοῦ ἑορτολογικοῦ κύκλου τῶν κινητῶν ἑορτῶν, ὅπως τὶς ἀποκαλοῦμε, εἶναι ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα, ἡ Σταύρωση τοῦ Χριστοῦ καί, στὴ συνέχεια, ἡ Ἀνάστασή Του. Ἀλλὰ καὶ τὸν ὑπόλοιπο χρόνο, σὲ κάθε ἑβδομάδα, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῶν ἁγίων ἀποστόλων, ἡ Ἐκκλησία καθόρισε δύο ἡμέρες νὰ εἶναι ἀφιερωμένες στὰ ἅγια Πάθη: Τὴν Τετάρτη, ἡμέρα προδοσίας καὶ σύλληψης τοῦ Χριστοῦ, καὶ τὴν Παρασκευή, ἡμέρα τοῦ Πάθους καὶ τῆς Σταύρωσής Του. Γι’ αὐτὸ καὶ θεσπίστηκε νηστεία κατὰ τὶς δύο αὐτὲς ἡμέρες. Καί, βεβαίως, ἡ Κυριακὴ καθιερώθηκε ὡς ἡ ἡμέρα τῆς ἐκ νεκρῶν Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου.

Στὴν Ἐκκλησία, ἀδελφοί, ἔχουμε τρεῖς διαστάσεις, ἂν μπορέσουμε νὰ τὶς χαρακτηρίσουμε ἔτσι: Τὸν Σταυρό, τὸν Ἐσταυρωμένο Ἰησοῦ καὶ τοὺς ἐσταυρωμένους, δηλαδὴ ἐμᾶς τοὺς βαπτισθέντας χριστιανούς. Γιατὶ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας αὐτῆς εἶναι «ἡ μίμηση τοῦ Χριστοῦ κατὰ τὸ μέτρο τῆς ἐνανθρώπησής Του», κατὰ τὸν Μέγα Βασίλειο. Κι ὅπως γράφει ὁ θεηγόρος Παῦλος καὶ ψάλλει ἡ Ἐκκλησία μας, «Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε». Ἀφοῦ λοιπὸν φέρουμε μέσα μας τὸν Χριστό, γίναμε Χριστοφόροι μὲ τὰ Μυστήρια τοῦ Βαπτίσματος καὶ Χρίσματος, καὶ μάλιστα τῆς Θείας Κοινωνίας, χρειάζεται καὶ ὁ προσωπικός μας ἀγῶνας, νὰ μιμηθοῦμε τὸ κατὰ δύναμη τὴ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ μας, καὶ ἄρα κι ἐμεῖς νὰ σταυρωθοῦμε. Ἀλλὰ πῶς, θὰ ἐρωτήσει κάποιος; Πῶς θὰ ἐφαρμοσθεῖ αὐτό, ποὺ κηρύσσει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, «κόσμος ἐμοὶ ἐσταύρωται, κἀγὼ τῷ κόσμῳ»; Ὅπως ἑρμηνεύουν οἱ ἅγιοι Πατέρες, ἀδελφοί, ὁ ἀγῶνας τοῦ Ὀρθοδόξου πιστοῦ ἐκεῖ σταδιακὰ στοχεύει: Νὰ ἀγωνίζεται, δηλαδὴ νὰ νεκρώνει τὸν ἑαυτό του ὡς πρὸς τὰ πάθη, τὶς ἐπιθυμίες, τὶς ἁμαρτίες τοῦ κόσμου τούτου. Διότι σταύρωση, σημαίνει ἀκινησία, πόνος καί, τέλος, θάνατος τοῦ ἐσταυρωμένου. Ἔτσι κι ἐμεῖς: Πρέπει νὰ νεκρώνουμε «τὰ μέλη ἡμῶν τὰ ἐπὶ γῆς», νὰ ἀγωνιζόμαστε νὰ μὴν ἐνεργοῦμε τὴν ἁμαρτία, ἔστω καὶ μὲ κόπο, μὲ πόνο ψυχῆς, καὶ ἔτσι νὰ γινόμαστε ὡσὰν νεκροὶ ὡς πρὸς τὴν ἁμαρτία, μὲ τὴν ἐφαρμογὴ τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ μας. Ἔτσι γινόμαστε μέτοχοι τοῦ Σταυροῦ καὶ τῶν Παθῶν τοῦ Χριστοῦ μας, ἀλλὰ καὶ τῆς ζωηφόρου Ἀναστάσεώς Του. Αὐτὴ εἶναι ἡ ἀληθινὴ μετοχὴ στὰ ἅγια Πάθη τοῦ Χριστοῦ, κι ὄχι μιὰ στείρα συναισθηματικὴ λύπη γιὰ τὸν Ἐσταυρωμένο, ὅπως συνηθίζεται στοὺς Ρωμαιοκαθολικούς. Αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ ἔννοια τοῦ παλαιοῦ ἐκείνου σοφοῦ ρητοῦ• «Ἂν πεθάνεις πρὶν πεθάνεις, δὲν θὰ πεθάνεις ὅταν πεθάνεις». Δηλαδή, ἂν νεκρώσεις τὰ πάθη σου καὶ νεκρωθεῖς γιὰ τὴν ἁμαρτία, ἐνόσω ἀκόμη ζεῖς, δὲν θὰ πεθάνεις τὸν δεύτερο καὶ αἰώνιο θάνατο, ὅταν ἀποθάνεις σωματικά.

Κι ἀκόμη, ὅταν δεχόμαστε τὶς ὅποιες θλίψεις, ἀρρώστειες, δοκιμασίες, ποὺ ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς γιὰ τὸ καλό μας, τὴ σωτηρία μας, καὶ δοξάζουμε τὸν Θεό, τότε πράγματι συσταυρωνόμαστε καὶ συνανιστάμεθα μὲ τὸν Χριστό.

Ἡ σημερινὴ ἡμέρα, ἀδελφοί, φέρει τὰ ἴσα τῆς Μεγάλης Παρασκευῆς, γι’ αὐτὸ καὶ τηροῦμε κατ’ αὐτὴν αὐστηρὴ νηστεία. Ὅταν ὅμως συμπέσει Σάββατο ἢ Κυριακή, καταλύουμε λάδι καὶ κρασί. Διότι καὶ ἡ νηστεία, ὅπως καὶ κάθε ἄσκηση, εἶναι μία νέκρωση γιὰ τὸν κόσμο, μία μετοχὴ στὸ Πάθος τοῦ Κυρίου.

Ἂς ἀναζωπυρώσουμε, μὲ ἀφορμὴ τὴ σημερινὴ μεγάλη ἡμέρα, τὴν ἀγάπη καὶ εὐγνωμοσύνη μας στὸν Κύριο, ὁ ὁποῖος, γιὰ τὴν ἀγάπη μας, τὴ σωτηρία μας, ὑπέμεινε τὸν ἀτιμωτικώτερο θάνατο καὶ βάστασε στὸν Σταυρό, ὁ ἀπαθὴς Θεός, τὴν πανανθρώπινη ἁμαρτία. Ἂς γίνει ἡ ζωή μας σταυρώσιμη, ἀναστάσιμη, μαρτυρία Χριστοῦ. Ἂς ἀγωνιζόμαστε νὰ μὴν σταυρώνουμε πλέον τὸν Κύριο μὲ τὶς ἁμαρτίες καὶ τὰ πάθη μας.

Καί, βλέποντας καὶ προσκυνῶντας σήμερα τὸν Πανάγιο Σταυρό Του, ἂς τὸν ἱκετεύσουμε νὰ μᾶς ἐνισχύει στὸν ἀγῶνα τῆς ζωῆς, νὰ διέλθουμε μὲ μετάνοια καὶ ἀρετὴ τὸν δρόμο τῆς σύντομης καὶ πρόσκαιρης τούτης ζωῆς, καὶ νὰ ἀξιωθοῦμε τῆς ἀληθινῆς, τῆς αἰωνίου, τῆς ἀτελεύτητης, ὅπου οἱ χοροὶ τῶν ἀπ’ αἰῶνος ἁγίων, ποὺ σταυρώθηκαν μὲ τὴν ἐνάρετη ζωή τους γιὰ τὸν κόσμο καὶ συμβασιλεύουν αἰωνίως μὲ τὸν Χριστό. Ἀμήν!