Ἀρχιμ. Φωτίου Ἰωακεὶμ

 «Ἡ Παρθένος σήμερον τὸν προαιώνιον τίκτει»

Ἀποτελεῖ ἀρχαία παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀγαπητοί μου ἐν Κυρίῳ ἀδελφοί, κατὰ τὴν ἑπομένη ἡμέρα τῶν μεγάλων δεσποτικῶν ἑορτῶν νὰ τιμῶνται πανηγυρικὰ τὰ ἅγια πρόσωπα, ποὺ εἶχαν καίρια συμβολὴ στὸ ἑκάστοτε ἑορταζόμενο γεγονός.

Γιὰ παράδειγμα, τὴν ἑπομένη τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, τὴν 26η Μαρτίου, τιμᾶται ὁ εὐαγγελιστὴς τῆς Παρθένου, ἀρχάγγελος Γαβριήλ· τὴν ἑπομένη τῶν Θεοφανείων, τὴν 7η Ἰανουαρίου, τιμᾶται καὶ γεραίρεται ὁ Βαπτιστὴς τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, ὁ Τίμιος Πρόδρομος. Ἔτσι καὶ σήμερα, τὴν 26η Δεκεμβρίου, τιμᾶται ἰδιαιτέρως καὶ κατὰ χρέος ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος καὶ ἀειπάρθενος Μαρία, ὡς ἡ κατὰ σάρκα Μητέρα τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, τοῦ ὁποίου ἀξιωθήκαμε ἐχθὲς νὰ πανηγυρίσουμε «ἐν ἀγαλλιάσει ψυχῆς» τὸ ὑπερφυὲς μυστήριο τῆς ἀπὸ ἄκρα συγκατάβαση Γέννησής Του.

Μὲ τὴν πτώση τῶν Πρωτοπλάστων, ὅπως διδάσκει ἡ Ἐκκλησία μας, τὸ ἀνθρώπινο γένος ἀπώλεσε τὸ καθ’ ὁμοίωσιν, τὴ δυνατότητα τῆς θέωσης, καὶ ἀμαυρώθηκε τὸ κατ’ εἰκόνα, δηλαδὴ ἡ θεία εἰκόνα στὴν ὕπαρξή του. Ἀπὸ τὴν ἐξορία τοῦ Παραδείσου καὶ τὶς φοβερὲς καὶ θλιβερὲς συνέπειές της, κανεὶς δὲν μποροῦσε νὰ μᾶς λυτρώσει, «οὔτε ἄγγελος, οὔτε ἄνθρωπος», ἀλλὰ μόνον ὁ φιλάνθρωπος Δημιουργός. Γιὰ τοῦτο, ὅταν ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, δηλαδὴ ὁ καιρός, ποὺ ἡ πάνσοφη Πρόνοια τοῦ Θεοῦ ἔκρινε κατάλληλη, τότε «ἐπεφάνη ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ», καὶ «ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπὸ νόμον, ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον ἐξαγοράσῃ, ἵνα τὴν υἱοθεσίαν ἀπολάβωμεν». Καὶ ἦλθε τοῦτο «τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου», ὅταν βρέθηκε τὸ κατάλληλο πρόσωπο, τὸ ὄργανο τῆς σωτηρίας μας, ἡ Πανάχραντος Παρθένος Μαρία.

Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἐμεῖς, ποὺ τελοῦμε αὐτὴ τὴν εὐχαριστιακὴ σύναξη πρὸς τιμὴν τῆς Παναγίας μας, τῆς ὁποίας τὴ Σύναξη ἑορτάζουμε στὴν εὐλογημένη της αὐτὴ Μονή, ὅπου ἔκπαλαι δείχνει τὴν εὔνοια καὶ παρουσία της, ἂς κατευθύνουμε τώρα τὸν λόγο πρὸς τὸ ἀκήρατο πρόσωπό της. Τὸ νὰ ὁμιλήσει κάποιος γιὰ τὴν Παναγία μας ἀποτελεῖ βεβαίως τόλμημα, ἀλλὰ καὶ υἱϊκὸ χρέος. Τόλμημα, γιατὶ θὰ ὁμιλήσει γύρω ἀπὸ τὸ πανάγιο Πρόσωπο τῆς Ὑψηλοτέρας τῶν Οὐρανῶν καὶ καθαροτέρας λαμπηδόνων ἡλιακῶν, αὐτῆς ποὺ χώρεσε στὴν κοιλία της τὸν ἀχώρητον παντί, τῆς Χώρας τοῦ Ἀχωρήτου, τῆς Πλατυτέρας τῶν Οὐρανῶν. Καὶ υἱϊκὸ χρέος, γιατὶ τυγχάνει ἡ κατὰ χάριν πολυεύσπλαγχνη μητέρα τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων, καὶ ἐξαιρέτως ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, ποὺ πολυτρόπως εὐεργέτησε, εὐεργετεῖ καὶ θὰ μᾶς εὐεργετεῖ εἰς αἰῶνας.

Εἶναι γνωστό, ὅτι ἡ Καινὴ Διαθήκη δὲν περιέχει πολλὰ βιογραφικὰ στοιχεῖα καὶ πληροφορίες γύρω ἀπὸ τὸ πανσεβάσμιο πρόσωπο τῆς Παναγίας μας, μάλιστα γιὰ τὴ ζωή της μέχρι τὴ στιγμή, ποὺ μνηστεύθηκε μὲ τὸν δίκαιο καὶ σώφρονα Ἰωσήφ. Τέτοια στοιχεῖα ὅμως διατηρήθηκαν στὴ ζῶσα παράδοση τῆς πρωτοχριστιανικῆς Ἐκκλησίας καὶ καταγράφηκαν σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ ἀρχαιότερα καὶ σημαντικότερα ἀπόκρυφα χριστιανικὰ κείμενα, τὸ λεγόμενο Πρωτευαγγέλιον Ἰακώβου, ποὺ πραγματεύεται τὰ σχετικὰ μὲ τὴ γέννηση τῆς Θεοτόκου, τὴ γέννηση τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸν μαρτυρικὸ θάνατο τοῦ Ζαχαρία, πατέρα τοῦ Προδρόμου, πράγμα ποὺ τὸ ἀνέδειξε σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ πλέον δημοφιλὴ λαϊκὰ ἀναγνώσματα τῆς πρωτοχριστιανικῆς καὶ τῆς βυζαντινῆς περιόδου.

Σύμφωνα λοιπὸν μὲ τὰ ὅσα καταγράφει ἡ ἀρχαιότατη αὐτὴ παράδοση καὶ ἐξυμνοῦν οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, οἱ γονεῖς τῆς Θεοτόκου, ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα, πέρασαν πολλὰ χρόνια ἁγίου ἐγγάμου βίου, χωρὶς νὰ μπορέσουν νὰ ἀποκτήσουν παιδί. Ὁπόταν, ἀποφάσισαν νὰ κάνουν θερμὴ στὸν Κύριο προσευχή, ὁ καθένας χωριστά. Καὶ εἰσακούστηκε ἡ θεοφιλής τους δέηση καὶ ἀξιώθηκαν νὰ γεννήσουν τὸ τελειότερο πλάσμα, «τὴν τιμιωτέραν τῶν Χερουβὶμ καὶ ἐνδοξωτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφίμ», αὐτήν, ποὺ θὰ γινόταν μητέρα τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Νὰ θυμηθοῦμε ἐδῶ τὴ σχετικὴ σπουδαία παρατήρηση τοῦ ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, ὅτι δὲν ὑπῆρξε ἀπαθέστερο ζεῦγος ἀπὸ τὸν Ἰωακεὶμ καὶ τὴν Ἄννα, ποὺ μὲ ἀπάθεια γέννησαν τὴν Παναγία. Ἐπειδὴ λοιπὸν ἡ ἁγία Ἄννα εἶχε ὑποσχεθεῖ πώς, ἂν γεννοῦσε παιδί, θὰ τὸ ἀφιέρωνε στὸν Θεό, ὅταν ἔγινε τριῶν ἐτῶν ἡ Παναγία μας ἀποφάσισαν οἱ θεοφόροι γονεῖς της νὰ ἐκπληρώσουν τὸ τάμα τους καὶ νὰ τὴν ἀφιερώσουν στὸν ναὸ τοῦ Σολομῶντος, στὴ μόνιμη λατρεία τοῦ Θεοῦ. Καὶ ὁ ἀρχιερέας Ζαχαρίας, ὁ πατέρας τοῦ Προδρόμου Ἰωάννη, τὴν πῆρε στὶς ἀγκάλες του, τὴν ἀσπάσθηκε, τὴν εὐλόγησε, καὶ τὴν ὁδήγησε καὶ ἀπέθεσε στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, ὡς τὸ ἁγιώτερο ἀφιέρωμα. Ἔχοντας ἔτσι ἐγκαταλείψει τὸν κόσμο, τοὺς γονεῖς της καὶ κάθε δεσμὸ μὲ τὰ γήινα, ἡ ἁγία παρθένος παρέμεινε ἐκεῖ γιὰ δώδεκα ἔτη, τρεφόμενη ἀπὸ θεῖο ἄγγελο μὲ οὐράνια τροφὴ καὶ διάγοντας βίο ἀγγελικό, ἀνώτερο τῶν παθῶν, ζώντας μόνο γιὰ τὸν Θεὸ μὲ ἀδιάλειπτη προσευχὴ καὶ ἀτενίζοντας μὲ νοῦ καθαρὸ τὸ θεῖο κάλλος. Καὶ ὅταν ἔγινε δεκαπέντε ἐτῶν, οἱ ἱερεῖς, ἐπειδὴ ἐν τῷ μεταξὺ εἶχαν κοιμηθεῖ οἱ ἅγιοι γονεῖς της, τὴν παρέδωσαν στὸν σώφρονα καὶ δίκαιο Ἰωσήφ, ὡς φύλακα τῆς παρθενίας της.

Ἡ ταπεινὴ λοιπὸν κόρη τῆς Ναζαρέτ, μὲ τὴν ἄκρα της καθαρότητα, τὴν ὑπερβάλλουσα ταπείνωση, τὴν ἀκήρατη παρθενία, τὸ ἀμόλυντο καὶ ἀναμάρτητό της (ἡ Παναγία, ὡς γνωστόν, δὲν ὑπέπεσε σὲ ἑκούσια ἁμαρτήματα, οὔτε κἂν μὲ τὸν λογισμό), ἔφθασε σὲ τέτοια τελειότητα βίου, ὥστε ἀξιώθηκε νὰ ἑλκύσει τὴν ἄκρα εὔνοια καὶ Χάρη τοῦ Ὑψίστου, καὶ νὰ γίνει Νύμφη τοῦ Θεοῦ Πατέρα, ἀλλὰ Νύμφη  ἀνύμφευτη. Νὰ γίνει, μὲ τὴν ἐπέλευση τοῦ Παναγίου Πνεύματος, Μητέρα τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος, ἀπὸ ἄκρα ἀγάπη καὶ συγκατάβαση στὸ γένος τῶν ἀνθρώπων, σαρκώθηκε ἀπὸ τὰ ἅγια αἵματά της. Ἔτσι ἡ Παναγία μας ἔγινε τὸ ὄργανο τῆς σωτηρίας μας. Καὶ μὲ τὸ Θεομητορικό της ἀξίωμα κατέστη ὑψηλότερη ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀγγέλους καὶ ἁγίους. Ἔγινε ἡ μετὰ Θεὸν Θεός, ἡ ἔχουσα τὰ δευτερεῖα τῆς ἁγίας Τριάδος. Καὶ θὰ πρέπει νὰ ποῦμε πὼς δὲν ὑπῆρξε, οὔτε θὰ ὑπάρξει ἅγιος ἢ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ ἢ εὐλαβὴς πιστός, ποὺ δὲν ἀγάπησε ὑπερβαλλόντως καὶ δὲν ἀγαπᾶ ἢ δὲν θὰ ἀγαπᾶ μὲ ἰδιαίτερο υἱϊκὸ φίλτρο τὴν Θεοτόκο Μαρία. Γιατὶ κανένας δὲν μπορεῖ νὰ πλησιάσει τὸν Θεό, νὰ λάβει Χάρη ἀπὸ τὸν Θεό, ὅπως διδάσκει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης τὸν 14ο αἰῶνα καὶ μεγάλος Πατέρας καὶ θεολόγος τῆς Ἐκκλησίας μας, παρὰ διὰ μέσου Της. Διότι πρώτη ἡ Παναγία μας, ὡς εὑρισκόμενη πλησιέστατα στὸν θρόνο τῆς Ἁγίας Τριάδος, στὸν θρόνο τοῦ Υἱοῦ καὶ Θεοῦ της, λαμβάνει πρώτη αὐτὴ τὸ Φῶς, τὴ Χάρη, καὶ τὴ μεταδίδει αὐτὴ καὶ σὲ ἀγγέλους καὶ ἀνθρώπους.

Ἡ ἐκκλησιαστική μας ἱστορία, οἱ Βίοι τῶν ἁγίων καὶ τὰ Συναξάρια καὶ τὰ Πατερικὰ βιβλία, εἶναι γεμάτα ἀπὸ θαυμαστὲς θεομητορικὲς ἐμφάνειες, θαύματα καὶ εὐεργεσίες τῆς Θεοτόκου, σ᾽ ὅλα τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης. Δὲν ἔχει χωριό, πόλη καὶ χώρα, ποὺ δὲν εὐεργετήθηκε ἀπὸ τὴ Μεγαλόχαρη. Ἀλλὰ καὶ ἡ ἰδιαίτερη πατρίδα μας, ἡ ἁγιοτόκος καὶ νῆσος τῶν ἁγίων Κύπρος εὐμοίρησε ἰδιαίτερης χάρης, προστασίας καὶ εὐλογίας τῆς Παναγίας μας. Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἐξαιρετικὰ τιμήθηκε καὶ συνεχίζει νὰ τιμᾶται στὸ νησί μας, ὥστε αὐτὸ θὰ μποροῦσε ἀφόβως νὰ διεκδικήσει τὸν τίτλο τοῦ «νησιοῦ τῆς Παναγίας» καὶ νὰ ὀνομαστεῖ ἕνα ἄλλο «Περιβόλι» Της. Ἀξιοσημείωτη ἐδῶ ἡ παλαιὰ παράδοση γιὰ ἐπίσκεψη τῆς Θεοτόκου στὴν Κύπρο μὲ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Θεολόγο, ὅπου ἦλθαν καὶ συναντήθηκαν στὸ Κίτιο μὲ τὸν φίλο τοῦ Υἱοῦ της καὶ τετραήμερο Λάζαρο. Πέραν τῆς ἱστορικῆς ἀξιοπιστίας τῆς παλαιᾶς πάντως αὐτῆς παράδοσης, ἕνα εἶναι τὸ βεβαιότατο: Ἡ Παναγία μας ἐπισκέφθηκε μὲ τὴ Χάρη της ἀνεκφοίτητα τὴ νῆσο μας καὶ «κατεσκήνωσεν ἐν αὐτῇ», καθὼς ἡ ἀπὸ πρωιμότατους χρόνους τιμὴ τῆς Θεοτόκου στὸ νησί μας ἔχει πολλαπλὲς ἁπτὲς ἀρχαιότατες μαρτυρίες: Παλαιοχριστιανικὲς βασιλικὲς καὶ πρωτοβυζαντινοὶ ναοὶ τῆς Παναγίας στὴν Κύπρο, οἱ χρονολογούμενες στὸν 6ο/7ο αἰῶνα θαυμάσιες ψηφιδωτὲς ἀπεικονίσεις της στὴν Κανακαριὰ τῆς Λυθράγκωμης, στὴν Παναγία Κυρᾶ στὰ Λιβάδια Ἀμμοχώστου καὶ στὴν Ἀγγελόκτιστη στὸ Κίτιο, οἱ πάνω ἀπὸ τοὺς 200 γνωστοὺς σήμερα ναούς της καὶ πλεῖστα φερώνυμα ἁγιωνύμια, οἱ περὶ τὶς σαράντα γνωστὲς Μονές της, ἀλλὰ καὶ τὰ ποικίλα της θαύματα ἀνὰ τοὺς αἰῶνες στὸ νησί μας, ἀποτελοῦν ἁπτὰ τεκμήρια τῆς ἰδιαίτερης εὔνοιας καὶ ἀγάπης τῆς Θεοτόκου πρὸς τὴν Κύπρο, ἀλλὰ καὶ τῆς θαυμαστῆς Θεοτοκοφιλίας καὶ κατὰ δύναμιν υἱϊκῆς ἀγάπης καὶ ἀντιπροσφορᾶς εὐλαβείας καὶ σεβασμοῦ τῶν πιστῶν Κυπρίων.  

Νὰ εὐχόμαστε ταπεινὰ ἡ Χάρη της νὰ μᾶς εὐλογεῖ, ἐνισχύει καὶ σκεπάζει σὲ ὅλα τὰ κατὰ Θεὸν ἔργα μας καὶ νὰ μᾶς ἐνισχύει στὶς δύσκολες μέρες ποὺ διερχόμαστε. Νὰ μᾶς ἀξιώσει ἀκόμη νὰ διέλθουμε τὸν παρόντα σύντομο βίο μὲ ἀγάπη γνήσια μεταξύ μας, εἰρήνη, μετάνοια καὶ ἔργα θεάρεστα καὶ στὴ φοβερὴ ὥρα τῆς Κρίσης μὲ τὶς θεοπειθεῖς της ἱκεσίες νὰ μᾶς ἀξιώσει καὶ τῆς οὐράνιας βασιλείας, ὅπου συμβασιλεύει μὲ τὸν Υἱό της, ὡς Παντοβασίλισσα, στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων.

Ταῖς τῆς Παναχράντου Θεοτόκου πρεσβείαις, ὁ Θεός, ἐλέησον καὶ σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν!