Ἀρχιμανδρίτου Φωτίου Ἰωακεὶμ

Τὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα, ποὺ μόλις ἀκούσαμε, ἀγαπητοί μου ἐν Κυρίῳ ἀδελφοί, ξετυλίγει μπροστὰ στὰ μάτια μας, μὲ πολὺ ἐποπτικὸ τρόπο, μία θαυμάσια παραβολὴ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χιστοῦ, τὴ χαρακτηριζόμενη ὡς τὴν παραβολὴ τῶν Ταλάντων.

Πρέπει ἐξαρχῆς νὰ σημειώσουμε πὼς ὁ Κύριός μας, στὸ πλαίσιο τῆς διδασκαλίας Του, γιὰ νὰ βοηθήσει τοὺς ἀνθρώπους νὰ κατανοήσουν καλύτερα τὸ βάθος τῆς εὐαγγελικῆς ἀλήθειας, χρησιμοποιοῦσε συχνὰ τὸν παραβολικὸ λόγο, δηλαδὴ διηγεῖτο μιὰ φαινομενικὰ ἁπλὴ ἱστορία, μὲ εἰκόνες καὶ παραστάσεις ἀπὸ τὴν καθημερινὴ ἀνθρώπινη ζωή, ποὺ ἔκρυβαν ὅμως ἄλλα νοήματα, ὑψηλὰ καὶ θεϊκά.

Στὴ σημερινὴ παραβολή μας, ὁ Κύριος παρομοιάζει τὸν Θεὸ μὲ κάποιο πλούσιο ἄνθρωπο, ποὺ ἐπρόκειτο νὰ πάει σὲ ἄλλη χώρα καὶ ποὺ κάλεσε τοὺς δούλους Του, δηλαδὴ ἐμᾶς τοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ τοὺς διαμοιράσει τὰ ὑπάρχοντά Του. Σ᾿ ἕνα λοιπὸν δοῦλο Του ἔδωσε πέντε τάλαντα, σὲ ἄλλο δύο καὶ σ᾿ ἄλλο ἕνα, κατὰ τὶς δυνάμεις, ποὺ εἶχε ὁ καθένας, καὶ ἀμέσως ἀποδήμησε γιὰ τὸ ἐξωτερικό. Ἐδῶ νὰ σημειώσουμε πὼς στὴν ἀρχαιότητα ὁ ὅρος «τάλαντο» ἦταν μονάδα βάρους, τόσο γιὰ προϊόντα, ὅσο καὶ γιὰ νομίσματα. Κατὰ τὴν ἐποχὴ τῆς Καινῆς Διαθήκης ἕνα τάλαντο ἰσοδυναμοῦσε μὲ ἑξήντα περίπου σημερινὰ κιλά. Στὴν παραβολή μας αὐτὴ τὸ τάλαντο ἔχει τὴν ἔννοια τοῦ θεϊκοῦ χαρίσματος. Εἶναι ἀπὸ ἐδῶ, ποὺ προῆλθε ὁ σημερινὸς ὅρος «ταλέντο» καὶ «ταλαντοῦχος», δηλαδὴ χάρισμα καὶ χαρισματοῦχος. Οἱ δοῦλοι λοιπὸν ἐκεῖνοι, ποὺ ἔλαβαν τὰ τάλαντα ἀπὸ τὸν Κύριό τους, ἀξιοποίησαν ὁ καθένας τὸ χάρισμά του κατὰ τὸν τρόπο του. Καί, μετὰ ἀπὸ καιρό, ἦλθε ὁ Κύριός τους, γιὰ νὰ ζητήσει λόγο τοῦ πῶς ὁ καθένας ἀξιοποίησε τὶς δωρεές Του, καὶ διαμείφθηκε ἕνας διάλογος μαζί τους, ὅπως ἀκούσαμε.

Πρῶτο σπουδαῖο νόημα, ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὴν παραβολὴ αὐτή, εἶναι αὐτὸ τῆς Πρόνοιας τοῦ Θεοῦ. Ὁ Θεός μας δὲν εἶναι μόνο δημιουργὸς τοῦ σύμπαντος, ἀλλὰ καὶ Προνοητής. Ἡ Πατρικὴ Πρόνοια, ἡ ἀνέκφραστη δηλαδὴ φροντίδα καὶ ἀγάπη Του γιὰ τὸ κάθε πλάσμα Του εἶναι ἀχώριστο στοιχεῖο, ἰδιότητα τῆς Θεϊκῆς Ὕπαρξης. Στὸν κάθε ἄνθρωπο λοιπὸν προσωπικὰ ὁ Θεὸς δίνει τάλαντο-τάλαντα, δηλαδὴ κάποιο ἢ κάποια χαρίσματα. Σὲ ὅλους μας. Κανεὶς δὲν ἀποτελεῖ ἐξαίρεση.

Δεύτερο σπουδαῖο ἐπίσης σημεῖο, ποὺ πρέπει νὰ προσέξουμε, εἶναι ἡ φράση «ἑκάστῳ κατὰ τὴν ἰδίαν δύναμιν». Ὁ Θεὸς ναί, δίνει σὲ ὅλους κάποια χαρίσματα, ἀλλὰ στὸ μέτρο, στὸ πλαίσιο τῶν δυνατοτήτων ποὺ μπορεῖ ὁ καθένας νὰ ἀνταποκριθεῖ. Ὁ Παντογνώστης Κύριος, ποὺ γνωρίζει τὶς δυνάμεις, τὴ χωρητικότητα τοῦ σκεύους τοῦ καθενός μας, μᾶς μοιράζει ἀναλόγως καὶ πάντοτε ἁπλόχερα τὰ χαρίσματα πού, ἂν τὰ ἀξιοποιήσουμε ὅπως πρέπει, θὰ ἀπολαύσουμε τὰ αἰώνια ἀγαθά Του. Γι᾿ αὐτὸ σὲ ἕνα δίνει πέντε, σὲ ἄλλο δύο καὶ σὲ ἄλλο ἕνα τάλαντο-χάρισμα. Τὸ πόσα θὰ δώσει στὸν καθένα, ἐναπόκειται στὴν πανσοφία καὶ δικαιοκρισία Του.

Αὐτό, ποὺ ἀφορᾶ ἐμᾶς, καὶ ποὺ ἀποτελεῖ τὸ ἑπόμενο σημαντικὸ σημεῖο τῆς παραβολῆς, εἶναι ἡ ἀξιοποίηση τῶν ταλάντων μας, τῶν ἐκ Θεοῦ δωρημάτων μας. Διότι, πρέπει νὰ τονίσουμε, πὼς ὁ δωρεοδότης Κύριος θὰ ἔλθει ἡ ὥρα, ἡ ἀναπόφευκτη ὥρα τοῦ θανάτου καὶ τῆς τελικῆς Του Κρίσης, ποὺ θὰ ζητήσει λόγο, ἀπὸ τὸν καθένα χωριστά, γιὰ τὸ πῶς ἐργαστήκαμε γιὰ νὰ αὐξήσουμε τὰ τάλαντά μας. Καί, καταρχήν, πρέπει ὁ καθένας μας νὰ δοξάζει καὶ εὐχαριστεῖ τὸν Θεὸ γιὰ ὅ,τι ἡ ἀγάπη Του τοῦ ἔδωσε, εἴτε πολλά, εἴτε λίγα, εἴτε μεγάλα, εἴτε μικρὰ χαρίσματα. Οὔτε νὰ νοιώθουμε ζήλεια ἢ κατωτερότητα, ἂν λάβαμε λιγότερα τάλαντα. Μόνο μὲ ταπείνωση καὶ πίστη στὸν Κύριο, ἐπικαλούμενοι τὴ βοήθειά Του, θὰ ἀγωνιστοῦμε ὅσο μποροῦμε, νὰ αὐξήσουμε τὰ θεϊκὰ δωρήματα. Δὲν σημαίνει, ἐπειδὴ πήραμε ἕνα τάλαντο, θὰ τὸ κατακρύψουμε ἀπὸ ἀμέλεια καὶ ραθυμία, γιατὶ αὐτὸ συνεπάγεται τὴν αἰώνια καταδίκη μας: «καὶ τὸν ἀχρεῖον δοῦλον ἐκβάλετε εἰς τὸ σκότος τὸ ἐξώτερον». Ἀντίθετα, βλέπουμε πὼς ὁ δίκαιος Κριτὴς δὲν ἐξετάζει πὼς αὐτός, ποὺ ἔλαβε πέντε τάλαντα, κέρδισε ἀκόμη πέντε, κι αὐτός, ποὺ ἔλαβε δύο, κέρδισε μόνο δύο ἀκόμη. Ὄχι. Ἀλλὰ καὶ οἱ δύο λαμβάνουν τὴν ἴδια ἀμοιβή, ἀκούουν τὴν ἴδια γλυκύτατη φωνὴ καὶ ἀπόφαση τοῦ Κυρίου: «Εὖ, δοῦλε ἀγαθὲ καὶ πιστέ· ἐπὶ ὀλίγα ἦς πιστός, ἐπὶ πολλῶν σε καταστήσω· εἴσελθε εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου». Μὲ τὴν τελευταία τούτη φράση, ὅπως ἑρμηνεύει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, δηλώνεται, ὅλη ἡ μακαριότητα, δηλαδὴ ἡ ἀνέκφραστη ἐκείνη καὶ ἀτελεύτητη χαρὰ τῶν δικαίων στὴν αἰώνια βασιλεία. Τέλος, κάτι ἀκόμη ποὺ πρέπει νὰ προσέξουμε, εἶναι ὅτι αὐτὸς ποὺ ἀπέκρυψε τὸ τάλαντο, θὰ χάσει καὶ ὅποιο τυχὸν χάρισμα ἔλαβε ἀπὸ τὸν Θεό, καὶ ἔτσι, γυμνὸς τῆς Χάριτος καὶ τῶν θείων δωρεῶν, θὰ ἀποπεμφθεῖ, ἀλίμονο!, στὴν αἰώνια τιμωρία.

Ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, τάλαντο ἢ τάλαντα, ποὺ λαμβάνουμε ἀπὸ τὸν Θεό, σύμφωνα μὲ τοὺς ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι, εἴτε ἡ ὑλικὴ εὐπορία καὶ ὁ πλοῦτος, εἴτε ἡ σοφία, εἴτε τὸ χάρισμα τοῦ λόγου, εἴτε ἡ κατὰ κόσμον ἰσχύς, εἴτε κάποιο ἀξίωμα, καὶ ὁτιδήποτε ἄλλο δώρημα-μέσο, μὲ τὸ ὁποῖο μποροῦμε νὰ ἐργαστοῦμε γιὰ τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴν ὠφέλεια τοῦ πλησίον μας, γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ἀθάνατης ψυχῆς μας. Αἰσθανόμενοι ὁ καθένας μας τὸ βάρος καὶ τὴν εὐθύνη τοῦ ὅποιου χαρίσματός μας, πρέπει νὰ τὸ ἀξιοποιοῦμε κατάλληλα, μὲ φόβο Θεοῦ, γιὰ τὴ βοήθεια τῶν ἀδελφῶν μας, πρὸς οἰκοδομὴ τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι ἡ ἔμπρακτη ἐφαρμογὴ τῆς ἐντολῆς τῆς ἀγάπης. Καί, ὅπως διδάσκει ὁ θεῖος Παῦλος, «πίστις δι᾿ ἀγάπης ἐνεργουμένη».

Ἡ ἐποχή μας, μὲ τὶς ποικίλες δυσκολίες καὶ δοκιμασίες της, ποὺ ἐπέτρεψε ἡ ἀγάπη καὶ Πρόνοια τοῦ Θεοῦ νὰ διερχόμαστε, ἀποτελεῖ πρόκληση καὶ πρόσκληση νὰ συνδράμουμε ὁ καθένας, ὅσο καὶ ὅπως καὶ ὅπου μπορεῖ τὸν ἀνθρώπινο πόνο, τὴ δοκιμασία τοῦ κάθε συνανθρώπου μας. Ἐὰν ζοῦμε ἔτσι, μὲ ἔργα ἀγάπης, μὲ μετάνοια καὶ διόρθωση τοῦ βίου καὶ τοῦ φρονήματός μας, μὲ ταπείνωση καὶ προσευχή, μὲ ἐν-συνείδητη Μυστηριακὴ ζωή, ἀσφαλῶς θὰ ἑλκύσουμε πλούσιο τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ στὴ ζωή μας, στὸν τόπο μας, καὶ θὰ ἀξιωθοῦμε νὰ διέλθουμε καὶ τούτη τὴν πρόσκαιρη ζωὴ μὲ τὴ θεία Του εὐλογία, καὶ νὰ εἰσέλθουμε στὴν αἰώνια μακαριότητά Του, μὲ τὶς εὐχὲς τῆς Παναγίας μας καὶ ὅλων τῶν ἁγίων. Ἀμήν!