Την πραγματικότητα αυτή, την οποία καταδεικνύει αναφανδόν το βιβλίο του Ιωάννη Κασίνη, έτυχε να τη βιώσω αρκετές φορές μετά το 2003, όταν μοιράστηκα με αδελφούς μας πρόσφυγες τις στιγμές της πρώτης τους επανεύρεσης με την γενέθλια κοινότητά τους. Στιγμές συγκλονιστικές, απερίγραπτες. Όταν αντίκριζαν τα σπίτια τους ήταν συγκινημένοι, συγκλονισμένοι από βαθιά συναισθήματα νοσταλγίας και από την ανάκληση των αναμνήσεων. Όταν όμως αντίκριζαν την εκκλησία του χωριού τους, τότε δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους. Η καρδιά λύγιζε, τα λόγια χάνονταν, και μόνο τα δάκρυα μπορούσαν να μιλήσουν…

Αυτό που πραγματεύεται το βιβλίο του Ιωάννη Κασίνη, είναι λοιπόν το κέντρο του είναι μας.  Πραγματεύεται, δηλαδή, την ζωντανή Κύπρο, μια Κύπρο που, όπως πολύ εύστοχα το διατυπώνει ο αείμνηστος πατήρ Παύλος Εγγλεζάκης, «δεν είναι παρά ένας χώρος, μία ιστορία και μία εκκλησία. Ακριβώς διότι αυτό που προσδιορίζει την ταυτότητα της Κύπρου είναι η γεωγραφία, η ιστορία και η Εκκλησία της». Και αν σήμερα η ιστορία, με την τουρκική εισβολή και τη συνεχιζόμενη για δεκαετίες κατοχή, προσπαθεί να δημιουργήσει μια νέα γεωγραφία, χωρίζοντας την Κύπρο σε βόρεια και νότια, παραμένει μόνο η παρουσία της Εκκλησίας για να μαρτυρεί για την αληθινή Κύπρο, όπως την αποκαλεί ο πατήρ Παύλος.

Οι βουβές και συλημένες εκκλησιές μας στα κατεχόμενα, όπως καταγράφονται στο βιβλίο του Ιωάννη Κασίνη, είναι οι αδιάψευστοι μάρτυρες μιαςσυνεχούς παρουσίας δύο χιλιάδων ετών. Σε όλη αυτή τη μακρά ιστορική διάρκεια, τα καθεστώτα άλλαζαν, οι εισβολές, οι επιδρομές —ακόμα και οι αλώσεις—, διαδέχονταν η μια την άλλη, όμως ποτέ δεν διακόπηκε η παρουσία της Εκκλησίας στο νησί. Η Κύπρος, παρ’ όλες τις αντιξοότητες της ιστορίας και τις αλλεπάλληλες περιπέτειες στις οποίες την έριχνε η γεωγραφία, παρέμεινε ορθόδοξη και κράτησε την ελληνική της γλώσσα. Η ίδια η ύπαρξη της Κύπρου, οφείλεται λοιπόν στην Εκκλησία της.

Ανοίγοντας λοιπόν το βιβλίο του Ιωάννη Κασίνη, βλέπουμε στις σελίδες του τον εαυτό μας. Βλέπουμε τα ιερά που παραλάβαμε από τους πατέρες μας, βλέπουμε αυτό που παραδόθηκε από γενιά σε γενιά για δυο χιλιάδες χρόνια. Και βλέπουμε αυτό τον πολύτιμο θησαυρό, να είναι σήμερα κάτω από τον νόμο των όπλων, κάτω από το νόμο του κόσμου τούτου. Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε. Στη δική μας γενιά χάθηκε η συνέχεια της διαδοχής. Δεν τιμήσαμε αυτούς που μας τα παρέδωσαν, παραβήκαμε δηλαδή την εντολή «τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου». Τα ιερά μας περάσανε σε αλλότρια χέρια. Ο τουρκικός στρατός μας έδιωξε από τα χωριά και τις εκκλησιές μας. Φύγαμε κακήν κακώς.

Αν φύγαμε όμως εμείς, οι άγιοι δεν έφυγαν. Η ενέργεια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος, δεν τρομάζει από όπλα, γι’ αυτό και μένει στους τόπους τους αγιασμένους. Ακόμα και αν οι ναοί έχουν γίνει ένας σωρός από ερείπια, η χάρις κατοικεί ακόμα εκεί. Και περιμένει. Περιμένει την επιστροφή, η οποία προϋποθέτει και την μεταστροφή.

Αν συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της παραδόσεως της οποίας είμαστε φορείς, αν αξιοποιήσουμε τον θησαυρό που μας παραδόθηκε από τους πατέρες μας, έστω και στη μισή Κύπρο που απέμεινε ελεύθερη, αν φανούμε άξιοι συνεχιστές αυτού που μας δόθηκε, τότε, είμαι σίγουρος, πως η ευσπλαχνία του Θεού θα μας επισκεφθεί. Ή, για να το θέσω διαφορετικά: δεν θ’ αργήσει η ώρα κατά την οποία το μεγάλο έλεος του Τριαδικού Θεού —που ποτέ δεν μας άφησε— θα γίνει αισθητό και αντιληπτό ακόμα και στις χοντρές μας αισθήσεις, ακόμα και στη συγχυσμένη μας διάνοια.

Μέχρι την ευλογημένη εκείνη μέρα που θα ξαναηχήσουν οι καμπάνες στις εκκλησιές μας, το βιβλίο του Ιωάννη Κασίνη παραμένει ένα μικρό εγκόλπιο για να μετροφυλλούμε το πρόσωπό μας, ένας οδηγός για τους ναυτιλλομένους που δεν έφτασαν ακόμα στο ποθητό λιμάνι.»

Από την πλευρά του ο Ιωάννης Κασίνης ευχαρίστησε όλους όσοι συνέβαλαν στην προσπάθεια του να καταγράψει με το φωτογραφικό του φακό την εκκλησιαστική κληρονομιά μας στα κατεχόμενα και τόνισε τις δυσκολίες που υπήρχαν όταν αυτό έπρεπε να γίνει σε ελεγχόμενη από τα κατοχικά στρατεύματα περιοχή.

''Πιστεύω ότι έκανα απλώς το καθήκον μου'', είπε και ανέφερε πως αυτή η ιδέα γεννήθηκε στις 6 Μαΐου 2003 όταν επισκέφθηκε την κατεχόμενη Μόρφου και τη γενέτειρα του Κάτω Ζώδια και είδε την καταστροφή των εκκλησιών στο πέρασμα του χρόνου. Δήλωσε δε  ότι "Εμείς εδώ, στην ημικατεχόμενη Κύπρο δεν θα προσκυνήσουμε. Θα παρουσιασθεί και πάλι ο Άγγελος, όχι ως εξολοθρευτής των προτότοκων του σημερινού Φαραώ του Αττίλα, αλλά ως ελευθερωτής για να μας οδηγήσει στις σκλαβωμἐνες πόλεις και τα χωριά μας, και τότε θα χτυπήσουν χαρμόσυνα οι καμπάνες των σκλαβωμένων εκκλησιών μας".

Ακούστε πιο κάτω ολόκληρη την ομιλία του Μητροπολίτη Μόρφου: