Ως τζαμί λειτουργεί από σήμερα (6 Μαΐου 2024) η Μονή της Χώρας
ΡΟΜΦΑΙΑ 6 Μαΐου 2024
Τη λειτουργία ως τζαμί της Μονής της Χώρας, του περικαλλούς βυζαντινού ναού της Κωνσταντινούπολης, εγκαινίασε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε ειδική τελετή στην οποία συνδέθηκε απ' ευθείας από το προεδρικό μέγαρο μέσω τηλεδιάσκεψης.
Πρόκειται για το μνημείο με τα πλέον περίτεχνα βυζαντινά ψηφιδωτά που διασώζεται στην Κωνσταντινούπολη, μαζί με την Αγία Σοφία και τη Μονή της Παμμακάριστου, η οποία επίσης λειτουργεί ως τζαμί.
«Τα τελευταία 21 χρόνια, έχουμε αναστηλώσει 5.500 μνημεία προγόνων στη χώρα μας και σε όλη τη γεωγραφία της καρδιάς μας» είπε χαρακτηριστικά ο Τούρκος πρόεδρος στην εισαγωγική του ομιλία στην τελετή, η οποία αφορούσε την ολοκλήρωση των έργων αναστήλωσης και συντήρησης 201 ιστορικών μνημείων από τη Γενική Διεύθυνση Βακουφίων (Κοινωφελών Ιδρυμάτων) ανά την Τουρκία και στην Πρίστινα του Κοσόβου.
«Βλέπω αυτή τη σημαντική τελετή σήμερα ως μια ακόμα ένδειξη της ευαισθησίας που επιδεικνύουμε όσον αφορά την προστασία της κληρονομιάς» συνέχισε ο Ταγίπ Ερντογάν, ενώ όταν ήρθε η σειρά στη Μονή της Χώρας έδωσε τον λόγο στον επαρχιακό μουφτή της Κωνσταντινούπολης, Σαφί Αρπάγκιους, ο οποίος ανέφερε: «Κύριε πρόεδρε, έπειτα από 79 χρόνια, αναστηλώνεται και ξανανοίγει για τους πιστούς από τη Γενική Διεύθυνση Βακουφίων. Το "Καριγέ" μετατράπηκε σε μουσείο 79-80 χρόνια μετά το τέμενος της Αγίας Σοφίας. Ήταν ένα μέρος που εχρησιμοποιείτο ως τζαμί προηγουμένως. Αυτό το τζαμί, που έγινε μουσείο μετά το 1947, ανακαινίστηκε και επισκευάστηκε με τις προσπάθειες και την υποστήριξη των ιδρυμάτων μας και σήμερα, με τη βοήθεια του Θεού, θα αποδοθεί ξανά για προσευχή και θα υποδεχτεί τους πιστούς στην Κωνσταντινούπολη».
Στο σημείο αυτό ο Τούρκος πρόεδρος έδωσε το πρόσταγμα για να κοπεί η κορδέλα των εγαινίων: «Έχεις το ψαλίδι στα χέρια σου και την κορδέλα μπροστά σου. Όλοι μαζί να πούμε "εις το όνομα του Κυρίου" (για Αλλάχ μπισμιλάχ) και να κόψουμε την κορδέλα. Με το καλό»!
Το τζαμί θα λειτουργεί στο πρότυπο της Αγίας Σοφίας. Tα ψηφιδωτά στους τοίχους στον χώρο της προσευχής καλύφθηκαν, ενώ καθορίστηκε περιοχή που θα την επισκέπτονται οι τουρίστες με ξεναγό.
Η εκκλησία του Αγίου Σωτήρος εν τη Χώρα, το καθολικό του πάλαι ποτέ μοναστικού συγκροτήματος, χρονολογείται από τον 6ο μ.Χ. αιώνα, ενώ τα μοναδικά ψηφιδωτά και νωπογραφίες της φιλοτεχνήθηκαν τον 14ο αιώνα, από το 1305 έως το 1320, επί βασιλείας Παλαιολόγων.
Η Μονή της Χώρας μετατράπηκε σε τζαμί το 1511, 58 χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης, και με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Τουρκίας το 1945 έγινε μουσείο.
Μετά την απόφαση αυτή ειδικοί από τις Ηνωμένες Πολιτείες εκτέλεσαν ένα τεράστιο έργο αποκατάστασης και συντήρησης των ψηφιδωτών και νωπογραφιών, ξηλώνοντας τους σοβάδες που τα κάλυπταν.
Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1948 και ολοκληρώθηκαν δέκα χρόνια αργότερα το 1958.
Το 2019 το Συμβούλιο της Επικρατείας (Danistay) της Τουρκίας ακύρωσε την απόφαση του 1945 και ένα χρόνο αργότερα, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι το μνημείο θα λειτουργήσει και πάλι ως τζαμί.
Κύριε πρωθυπουργέ θα πάτε στην Τουρκία με νέο τζαμί τη “Μονή της Χώρας”;
Χρήστος Γ. Κτενάς, Flight.com 6 Μαΐου 2024
Πόσα τζαμιά έχει η Κωνσταντινούπολη; Κάπου 3.000 και ανάμεσα τους πολλά εκπληκτικής ομορφιάς, μεγαλοπρέπειας και ιστορίας. Και λογικό καθώς εκεί κατοικούν 15 εκατομμύρια μουσουλμάνοι, οπότε πρέπει να εξυπηρετηθούν οι λατρευτικές τους ανάγκες. Υπάρχει λοιπόν λόγος να προστεθεί ακόμη ένα; Και μάλιστα με εκ νέου μετατροπή σε τζαμί, μιας ιστορικής κληρονομίας, χριστιανικής εκκλησίας; Κανένας.
Υπάρχει λόγος ή λογική, αυτή η εκκλησία, να συντηρείται επί τετραετίας από το Τουρκικό κράτος, γιατί έχει ιστορία άνω των 1.500 ετων, με εκπληκτικά βυζαντινά ψηφιδωτά και παραστάσεις, μόνο και μόνο για να σκεπαστούν αυτά (!) ώστε να μην φαίνονται; Μιας και δεν μπορούν να τα βλέπουν για θεολογικούς λόγους οι μουσουλμάνοι πιστοί; Κανένας και καμμία.
Οι τοιχογραφίες της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη
Κι όμως αυτά έγιναν σήμερα, στα εγκαίνια του Καριγιέ Τζαμί, δηλαδή της εκκλησίας της “Μονής της Χώρας”, στην περιοχή Edirne Kapi (Πύλη της Ανδριανούπολης) στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι η υπερχιλιόχρονη αυτή εκκλησία, κάποτε αναστηλωμένη από τον Ισαάκ Κομνηνό, και διακοσμημένη με χορηγό τον Μέγα Λογοθέτη επί εποχής Ανδρόνικου Β’, Θεόδωρο Μετοχίτη, τώρα θα γίνει ξανά τζαμί, όπως ήταν στο διάστημα 1500-1945. Οπότε σε εποχή Kεμαλισμού και “κοσμικότητας” έγινε μουσείο. Μέχρι να φθάσουμε στο 2020 για να κηρυχθεί εκ νέου ισλαμικό τέμενος, το οποίο θα λειτουργεί εφεξής.
Ρωτήσαμε στην αρχή “ποιος ο λόγος”. Μα ένας και μόνος: η “διαφήμιση” και η πομπώδης, εγχώρια συσπειρωτική, απόδειξη της ισλαμικής στροφής της Τουρκίας, ως πνεύμα και ύφος Ερντογάν. Η οποία θεωρεί απαραίτητη την αναβίωση της οθωμανικής παράδοσης, που ήθελε να γίνονται τζαμιά οι μεγάλες χριστιανικές εκκλησίες. Το ίδιο δηλαδή που έγινε με την Αγιά Σοφιά, το ίδιο που αναμενόμενα θα γίνει και με άλλες.
Μπορεί κανείς να αναλύσει αυτή την μεταστροφή, που φθάνει και σε ένα ιδιότυπο “ιστορικό βανδαλισμό” αρχαίων μνημείων της Ορθοδοξίας, ως και μεταφυσική φοβική αντίδραση. Γιατί πραγματικός “χριστιανικός κίνδυνος” για την Τουρκία δεν υπάρχει. Το εκεί χριστιανικό στοιχείο, ελληνορθόδοξο, αρμένικο, καθολικό κ.ο.κ. είναι ελάχιστο αριθμητικά και απολύτως “σιωπηλό” και μηδενικής επιρροής, τουλάχιστον στο εσωτερικό της χώρας. Και φυσικά η Ελλάδα δεν απειλεί την Τουρκία, παρά μόνο στο εξωστρεφές φαντασιακό της Άγκυρας και των μεγαλόπνοων φιλοδοξιών της.
Και βέβαια οι μεγάλες χριστιανικές χώρες, αν υποθέσουμε πως έχουν κάποια ευαισθησία περί “πολιτισμικής οικειοποίησης”, δεν την δείχνουν. Χρησιμοποιούμε τον όρο αυτό, “πολιτισμική οικειοποίηση” (στα αγγλικά “cultural appropriation”) γιατί είναι και της μόδας, καθώς θεωρείται πλέον καταδικαστέο να “οικειοποιείσαι στοιχεία ενός άλλου πολιτισμού χωρίς να κατανοείς ή να σέβεσαι τη σημασία του”, σύμφωνα με τον ορισμό της.
Κι όμως αυτό το ασκεί η Τουρκία, απολαμβάνοντας παράλληλα άριστες σχέσεις με την αυτοπροβαλλόμενη “Νέα Ρώμη”, δηλαδή τη Μόσχα,
όπως και πολύ καλές σχέσεις με την καθολική Ισπανία, την καθολική
Ιταλία, την γειτονική της, ορθόδοξη Βουλγαρία, την ορθόδοξη Ουκρανία,
την επίσης ορθόδοξη Λευκορωσία και πάει λέγοντας. Δηλαδή έχοντας
εξασφαλίσει μια διεθνή ανοχή σε ότι έχει να κάνει με ανάλογες δράσεις,
το πολύ ίσως εισπράττοντας ένα τυπικό “διπλωματικό σκούξιμο”, για τα
μάτια του… κόσμου.
Γιατί γράφουμε όλα τα παραπάνω; Για να προτείνουμε -εκ του ασφαλούς και εκ του “καναπέως”- κάποια “σκληρή δράση” κατά της Τουρκίας, με δικές μας απειλές, έξοδο στόλου στο Αιγαίο, κλείσιμο τζαμιών στη Δυτική Θράκη, καταδίωξη εγχώριων μουσουλμάνων και λοιπά γλαφυρά, είτε τηλεοπτικής φαμφαρολογίας είτε ακροδεξιάς υφής; Σαφώς όχι.
Για να πούμε όμως, πως η σημερινή φιέστα στη “Μονή της Χώρας”, παρουσία Ερντογάν (τηλεοπτικά, καθώς έκανε σχετική εκδήλωση στην Άγκυρα, ταυτόχρονων εγκαινίων 201 αναστηλωμένων μνημείων), καταλύει ακόμη και αυτή την ολοένα και μικρότερης σημασίας “διπλωματική ευγένεια και αβρότητα”. Όταν δηλαδή αναμένει σε λίγες μέρες, στις 13 Μαϊου, τον Έλληνα πρωθυπουργό για επίσημη επίσκεψη, πάει πολύ να “τζαμιοποιεί” τις παραμονές, ακόμη μια πολυθρύλητη βυζαντινή εκκλησία.
O Ερντογάν στην τελετή εγκαινίων 201 αναστηλωμένων μνημείων, ανάμεσα τους και της “Μονής της Χώρας”
Να λοιπόν μια ακόμη απορία μας: Κρίνει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, και συμβουλεύει ο αρμόδιος υπουργός των Εξωτερικών, Γ. Γεραπετρίτης, πως πρέπει να γίνει η ανακοινωμένη επίσκεψη στην Τουρκία; Σε μια Τουρκία η οποία αυτές τις ίδιες μέρες κανακεύει την Χαμάς, επιτιμεί πολλές χώρες της Δύσης, δηλώνει “ένοπλος προστάτης των Μουσουλμάνων” σε όλο τον κόσμο, υπερεξοπλίζεται, βαυκαλίζεται αλλά και υλοποιεί το όραμα της “Γαλάζιας Πατρίδας”, εξοπλίζει τη Λιβύη του “συμφώνου για ΑΟΖ”, πανηγυρίζει για τα 50 χρόνια κυπριακής κατοχής, και ακόμη οργίζεται που τολμάμε εμείς να εξαγγείλουμε θαλάσσια πάρκα οικολογικής προστασίας (μόνο τη φώκια Monachus monachus δεν μας έχει πει ακόμη πως έχει… τουρκική καταγωγή);
Ή
μήπως είναι εποχή και καιρός, να αναβληθεί η επίσκεψη σε κάποιες
καλένδες αργότερα, είτε με διπλωματική αιτιολογία, είτε με ευθέως
έκφραση δυσαρέσκειας, για όλα ή μερικά από τα παραπάνω; Γιατί αλλιώς
κινδυνεύει η επίσκεψη να μεταφραστεί και σε “επιβράβευση” της Άγκυρας;
Καλή η προσέγγιση και χρήσιμος ο κατευνασμός της Τουρκίας, έστω και αν ξέρουμε ότι θα είναι πάντα παροδικός, καλή και η σχετική ανάπαυλα στη μεταξύ μας στρατιωτική ένταση. Καλά όλα τα παραπάνω ουσιαστικά και χωρίς διάθεση ειρωνείας, γιατί γνωρίζουμε το βάρος έκαστης χώρας και το περιθώριο κινήσεων της. Αλλά ίσως είναι καιρός να δείξουμε (πάλι για τα μάτια του κόσμου, ή έστω για το εκλογικό ακροατήριο της κυβέρνησης…) πως η “χριστιανικής υφής” ανοχή μας -μιας και ξεκινήσαμε να μιλάμε για εκκλησίες και είναι μέρες Πάσχα- έχει κάποιο όριο, ειδικά αν πέφτουν πολλά τα χαστούκια και αμφίπλευρα στα μάγουλα.
Συμπλήρωμα
Σας ευχαριστούμε, κ. Ερντογάν, που μας αφυπνίσατε! Αυτό το είχαμε δημοσιεύσει το 2020, όταν η Τουρκία ξαναέκανε τζαμί την Αγιά Σοφιά. Όνειρο θερινής νυκτός, τόσο κράτησε η "αφύπνισή" μας. Δόξα τω Θεώ πάντων ένεκεν.
Αναζητώντας τη Ρωμιοσύνη (ως νέα πολιτική και πολιτισμική πρόταση)
Τι μας αφορά πιο πολύ; Η Άλωση της Βαστίλης ή της Κωνσταντινούπολης;
Η Μαύρη Τρίτη και 13 Απριλίου 1204: Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους «χριστιανούς»
