Πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η εκδήλωση του Ομίλου Γυναικών Μόρφου «Οι Ακρίτες άλλοτε και τώρα» με ομιλητή τον Πανιερωτάτο Μητροπολίτη Μόρφου κ. Νεόφυτο, στις 19 Νοεμβρίου 2013. Πριν την έναρξη της εκδήλωσης τηρήθηκε μονόλεπτος σιγή  στη μνήμη του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Γλαύκου Κληρίδη, κι ακολούθως στο βήμα ανέβηκε η Πρόεδρος του Ομίλου κα Μάρω Κεή, η οποία ευχαρίστησε τον Μητροπολίτη Μόρφου, τον Δήμαρχο Μόρφου κ. Πίττα, τη Χορωδία της Ιεράς Μητροπόλεως Μόρφου και τους παρευρισκόμενους.

Επίσης τόνισε τη σημασία τέτοιων εκδηλώσεων που κρατούν άσβεστη την ελπίδα και τον πόθο της επιστροφής, αλλά και που μας φέρνουν σε επαφή με την ιστορικότητα  του τόπου και την αυτοσυνειδησία της καταγωγή μας.

Στη συνέχεια στο βήμα ανέβηκε ο Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος ο οποίος ανέπτυξε το θέμα: «Οι Ακρίτες άλλοτε και τώρα», τονίζοντας στην εισαγωγή του τη σημασία που έχει η ιστορική γνώση, η αυτογνωσία της καταγωγής  και η απάντηση στο ερώτημα «πόθεν ερχόμαστε και που πάμε», η οποία ευρίσκεται στην ιστορική συνέχεια και παρουσία της Ορθόδοξης Πίστης, της Ελληνικής Παιδείας και της ευσέβειας του λαού μας. Επισήμανε το πόσο έχουν συμβάλει στην ιστορική και πνευματική αυτοσυνειδησία των Κυπρίων τα πρόσωπα, οι παραδόσεις, οι θρύλοι, οι ήρωες, οι Ακρίτες και κυρίως οι Άγιοι.

Στη συνέχεια ο Πανιερώτατος ανέδειξε την ιστορικότητα των Ακριτών, αναφέροντας εύστοχα ότι η μέχρι τώρα έρευνα γύρω από τους Ακρίτες ήταν κυρίως φιλολογική και διαποτισμένη με τα στολίδια του δυτικού ρομαντισμού, παρακάμπτοντας ή αγνοώντας την ιστορική αυτοσυνειδησία της χριστιανικής τους πίστης, με αποτέλεσμα πολλοί Κύπριοι και όχι μόνο, να γνωρίζουν τα Ακριτικά τραγούδια, αλλά να μην γνωρίζουν ότι οι Ακρίτες, «επηρέασαν την Κύπρο με την παρουσία τους, όσο και στη διαχρονική μετοικεσία πληθυσμών Αλαμανών και Μικρασιατών Αγίων, εικόνων και αγίων λειψάνων, από την Μικρασία και Συροπαλαιστίνη, σε βαθμό που ξένοι και δικοί μας να θεωρούν τους τόπους τούτους, πνευματική ενδοχώρα των Κυπρίων».  Λέγοντας επίσης ότι « όπου πήγαν οι Ακρίτες και οι πρόσφυγες Καππαδοκίας και Κιλικίας, πήγαν και τα τραγούδια και οι θρύλοι τους, αλλά και η πίστη τους». Επισήμανε, δε, πως «Δύο μεγαλομάρτυρες, ο Άγιος Μάμας ο Μυροβλύτης και ο Άγιος Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος, γίνονται προστάτες των  ακριτικών  στρατιωτικών ταγμάτων και δια της Μόρφου, ολόκληρη η Κύπρος μέσα από τις ποικίλες ιστορικές περιπέτειες και διαδρομές της γίνεται θεματοφύλακας  της  τιμής  του  Αγίου  ενδόξου  Μεγαλομάρτυρος  Μάμαντος του Μυροβλύτου. Οι νεώτεροι Κύπριοι γίνονται κληρονόμοι της Μικρασιατικής πνευματικότητος και κληροδόχοι των θρυλικών Ακριτών, οι οποίοι προστάτες αγίους είχαν τον άγιο Γεώργιο, τον άγιο Μάμα, τους αγίους Θεοδώρους, τον άγιο Νικήτα και εξαιρέτως τη Θεοτόκο».

Η Κύπρος εξαιτίας των Ακριτών δεν αραβοποιήθηκε κι έμεινε Ορθόδοξη και ελληνική, συνέχισε ο Πανιερώτατος και  σημείωσε ότι «κατά την εποχή της εικονομαχίας (8ος/9ος αι.), έρχονται στην Κύπρο τα λείψανα των Οσίων Βαρνάβα και  Ιλαρίωνος από την Καππαδοκία, οπόταν και κτίζεται ο αρχικός τους ναός στην Περιστερώνα, για να τα στεγάσει. Στα τέλη του 11ου αιώνα (μετά το 1071) γίνεται μετοικεσία προσφύγων στην Κύπρο, και τότε μεταφέρονται ιερά λείψανα αγίων και εικόνες στην Κύπρο. Ενδεικτικά τα λείψανα του μεγαλομάρτυρα Νικήτα από την Μοψουεστία της Κιλικίας στον Νικήτα Μόρφου (τώρα στην ιερά Μονή Κύκκου). Προ του 10ου αιώνος φτάνουν τα λείψανα του Αγίου Μάμα από τη Μικρά Ασία στην Κύπρο. Και λέω προ του 10ου αιώνος, γιατί η σαρκοφάγος του Αγίου Μάμα, τότε ενσωματώνεται στον βόρειο τοίχο του τρίτου ναού των μεσοβυζαντινών χρόνων. Η υπόθεση  αυτή  είναι  υπό  έρευνα  ακόμη.  Ο χρονογράφος  της  Κύπρου  Λεόντιος Μαχαιράς (15ος αι.), περιγράφει την πτώση της Συρίας στους Σελτζούκους Μουσουλμάνους κατά τον 13ο αι. και αναφέρεται στους πρόσφυγές της, που ήλθαν στην Κύπρο την εποχή εκείνη, καθώς και τη μεταφορά και την κατάθεση των λειψάνων των Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης στο Μένοικο, από Αντιοχειανούς πρόσφυγες…Όλα αυτά τα άγια λείψανα και η άφιξή τους στον φιλόξενο κόλπο της Θεομόρφου κρύβουν την άφιξη των Ρωμηών προσφύγων της καθ΄ ημάς Ανατολής στη νήσο των Αγίων, την άφιξη των Χριστιανών προγόνων μας».

Καταλήγοντας,  ο Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος τόνισε ότι όλη αυτή η πορεία θα πρέπει να μας προβληματίσει, γιατί η ιστορία επαναλαμβάνεται και σήμερα στην περιοχή μας, και θα πρέπει να μελετήσουμε το παρελθόν και το παρόν ως Ακρίτες, γιατί  αυτό που μας αξιώνει σε αυτόν τον τόπο δεν είναι τίποτα άλλο από την Ορθόδοξη πίστη, την ελληνική παιδεία και το ακριτικό φρόνημα που είχαν οι πρόγονοι μας.