Οι εκτοπισμένοι Μορφίτες τίμησαν την μνήμη του λογοτέχνη και πολιτικού Λουκή Ακρίτα.

Ο Δήμος της κατεχόμενης πόλης της Μόρφου και άλλοι φορείς της τίμησαν την Κυριακή 3 Φεβρουαρίου  την μνήμη του Μορφίτη Λουκή  Ακρίτα,   ο οποίος διακρίθηκε ως δημοσιογράφος, λογοτέχνης και πολιτικός  στην Ελλάδα. 

 

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 48 χρόνων από τον θάνατο του Λ. Ακρίτα τελέστηκε στον ιερό ναό Αποστόλου Ανδρέα στο Πλατύ Αγλαντζιάς  μνημόσυνο χοροστατούντος του Μητροπολίτη Μόρφου Νεόφυτου. 

 

Στο  μίλησε ο πρέσβης της Ελλάδος Βασίλης Παπαϊωάννου, ο  ποίος τόνισε ότι ο Λουκής Ακρίτας αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο των Ελληνικών Γραμμάτων και έχουμε χρέος απέναντι στις νεότερες γενιές να αγωνιζόμαστε για την προώθηση των διαχρονικών μηνυμάτων του έργου του».  

Στο μνημόσυνο την  κυβέρνηση εκπροσώπησε ο καταγόμενος από την Μόρφου υπουργός Παιδείας Γιώργος Δημοσθένους. Επίσης , παρέστησαν βουλευτές και μέλη της οικογένειας του Λ. Ακρίτα.

---

• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

---

Το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Έλληνα πρέσβη είναι το ακόλουθο:

 

Πανιερώτατε,

Αγαπητέ κ. Δήμαρχε Μόρφου,

κ.κ Δήμαρχοι,

Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Μόρφου,

Κυρίες και κύριοι,

 

Είναι μεγάλη η συγκίνηση όλων μας καθώς τιμούμε και μνημονεύουμε σήμερα ένα από τα πιο εκλεκτά τέκνα της Κύπρου και της Ελλάδας, τον αείμνηστο Λουκή Ακρίτα, που σφράγισε με τηn παρουσία και το έργο του τη σύγχρονη πολιτική και πνευματική ζωή της Ελλάδας, τιμώντας ταυτόχρονα την ιδιαίτερη πατρίδα του την Κύπρο, με το πολυεπίπεδο έργο και την πανθομολογούμενη ανιδιοτελή προσφορά του, Τιμούμε ακόμα σήμερα και μνημονεύουμε τους μεταστάντες Δημάρχους της Μόρφου, όπως επίσης και όλους τους δημοτικούς Συμβούλους, που υπηρέτησαν στα 129 έτη ζωής του Δήμου Μόρφου.

 

Η κατεχόμενη Μόρφου, από την πρώτη στιγμή της ανακήρυξης της σε δήμο το 1883 και μέχρι την κατάληψη της το 1974, υπήρξε φυτώριο ανθρώπων της εκπαίδευσης, της τέχνης και του πολιτισμού και δημιούργησε μια αξιοζήλευτη πολιτισμική φυσιογνωμία, την οποία αγωνίζεται να διατηρήσει και να προβάλει στους δύσκολους καιρούς της προσφυγιάς. Καλούμαστε σήμερα για 38η χρονιά να τιμήσουμε και συνάμα να αρνηθούμε να  παραδώσουμε στη λήθη τη μνήμη της Μόρφου και των ανθρώπων της.

 

Την κοινωνία της πόλης της Μόρφου υπηρέτησαν από το δημαρχιακό αξίωμα αλλά και ως δημοτικοί σύμβουλοι σημαντικές μορφές, που φρόντισαν για την οικονομική πνευματική και οικιστική της ανάπτυξη. Ο Ιωάννης Κυριακίδης (από το 1896 μέχρι το 1904), ο άνθρωπος που αγωνίστηκε για να περιληφθεί η Μόρφου στο σχεδιασμό του σιδηροδρομικού δικτύου. Ακολούθησε η πολυετής δημαρχία του Κωνσταντίνου Γεωργιάδη (από το 1904 – 1926 και 1927 – 1938), που φρόντισε να γίνει η Μόρφου περιφερειακό διοικητικό και εκπαιδευτικό κέντρο. Το 1907 λειτούργησε ο σιδηροδρομικός σταθμός που ένωσε την Μόρφου με την Λευκωσία και την Αμμόχωστο, και στην συνέχεια λειτούργησε το πρώτο εργοστάσιο ηλεκτροδότησης στην κυπριακή ύπαιθρο, το πρώτο δικαστήριο, η γεωργική σχολή και το 1937 το Διδασκαλικό Κολλέγιο, η μετέπειτα Παιδαγωγική Ακαδημία. Η Μόρφου μπορεί να περηφανεύεται ότι υπήρξε το πρώτο κέντρο ανώτερης εκπαίδευσης στην Κύπρο. Το Γεωργιάδη διαδέχτηκε ενδιάμεσα ο Ιωσήφ Χειμωνίδης (το 1926 – 1927). Από το 1938 μέχρι το 1943 διετέλεσε δήμαρχος ο Ερατοσθένης Ιερείδης και το 1943 αναδείχθηκε πρώτος αιρετός δήμαρχος ο Πολύκαρπος Νικολόπουλος με μια μακροχρόνια θητεία (από το 1943 μέχρι το 1970). Είκοσι επτά χρόνια δήμαρχος σημάδεψε με την παρουσία την προσωπικότητα της Μόρφου. Τον διαδέχτηκε ο Πολύκλειτος Ιακωβίδης (από το 1970 –1976).Αναμφίβολα, όμως, η πιο σημαντική μορφή για την οποία η Μόρφου δικαιούται να νιώθει ιδιαίτερη περηφάνια είναι ο Λουκής Ακρίτας.

 

Ο Λουκής Ακρίτας ήταν ένα παιδί του κάμπου της Μόρφου από μάνα Μορφίτισσα, την Ελεγκού Ελένη Καττιρτζήγιαννη και πατέρα τον Χατζηγιαννακό Χατζηλουκά Ακρίτα από την Κάτω Ζώδια. Γεννήθηκε στη Μόρφου το 1908, έμαθε τα πρώτα γράμματα στη γενέτειρα του και στη συνέχεια ευτύχησε να έχει ως δάσκαλο ένα λαμπρό εκπαιδευτικό για την εποχή εκείνη, το Νικόλαο Αναστασιάδη. Φοιτά για δύο χρόνια στην Ελληνική Σχολή Μόρφου και κατόπιν στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, που το τελειώνει το 1925. Σ' ένα χρόνο, το 1926, τελειώνει και το Παγκύπριο διδασκαλείο και σε ηλικία μόλις 18 χρόνων διορί¬ζεται δάσκαλος, γεμάτος όνειρα κι ενθουσιασμό. Ήταν ένα παιδί προικισμένο. Από μικρός ξεχώριζε για τις ικανότητες του και την επίδοση του στα γράμ¬ματα. Δίκαια τον χαρακτήρισαν ως το λαμπρότερο μαθητή που πέρασε από τα μαθητικά θρανία της Μόρφου Υπηρετεί την παιδεία της Κύπρου ως δάσκαλος για 4 χρόνια - 1 στο τριτάξιο τότε Γυμνάσιο Μόρφου, 1 στο χωριό Σύγκραση της Μεσαορίας και 2 στο Κελλάκι Λεμεσού. 

 

Τα χρόνια, που άσκησε το διδασκαλικό του λειτούργημα, στάθηκαν χρόνια περισυλλογής και μελέτης - πιο πολύ των απλών ανθρώπων γύρω του, των ανθρώπων του κάμπου που μοχθούσαν. Το 1930, σε ηλικία 22 χρονών, μεταβαίνει στην Αθήνα σε μια περίοδο δύσκολη για τον Ελληνισμό, που είχε να αντιμετωπίσει το δράμα των προσφύγων της Μικρασίας, ενώ αντιμετώπιζε ταυτόχρονα και τις επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Εργάστηκε αρχικά ως δημοσιογράφος σε διάφορες εφημερίδες της εποχής και ως συντά-κτης στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά διώχθηκε από το φασιστικό καθεστώς λόγω της πολιτικής του αρθρογραφίας. 

 

Με την κήρυξη του ελληνο-ιταλικού πολέμου πήγε εθελοντής στο μέτωπο. Από εκεί έγραφε στους συγγενείς του στη Μόρφου τον Φεβρουάριο του 1941: ... "Γράφω από τα αλβανικά βουνά, για να στείλω τον χαιρετισμόν και την αγάπην μου. Είμαι κατενθουσιασμένος που μαζί με τις χιλιάδες νέων κάνω το καθήκον μου απέναντι των ανθρώπων. Η ατμόσφαιρα που ζούμε και κινούμεθα είναι αληθινά ηρωική και οι στιγμές αυτές θα μου είναι αξέχαστες γιατί μας αναβαπτίζουν, μας ξαναγεννούν. Η ζωή του μετώπου, παρά τις ταλαιπωρίες που δεν τις καταλαβαίνει κανείς, ούτε κι ενδιαφέρεται γι' αυτές, προσφέρει αφάνταστες συγκινήσεις. Σε κάμνει μέσα στο μεθύσι της μάχης να ξεχνάς τα πάντα. Μονάχα ύστερα από την ώρα που αρχίζει να νυχτώνη όλοι μας θυμόμαστε τα σπίτια μας και κουβεντιάζομε μαζί τους. Μια τέτοια ώρα σας φέρνω με τη σειρά όλους στη σκέψη μου και είναι σαν να μην βρίσκωμαι μακρυά σας. Με πλημμυρίζει η υπερηφάνεια ότι σαν Κύπριος κάνω αυτή τη στιγμή δυο φορές το καθήκον μου."

 

Στη διάρκεια της κατοχής ηγήθηκε μιας σημαντικής ομάδας δημοσιογράφων και διανοουμένων και εξέδιδε μαζί με τον αδελφό του Ευριπίδη την παράνομη αντιστασιακή εφημερίδα «Καθημερινά Νέα». Είχε την τιμή και γι’ αυτό το γεγονός δίκαια είναι υπερήφανη η γενέτειρα του η Μόρφου, να είναι μέλος της Τριμελούς Επιτροπής της Απελευθέρωσης, που διαπραγματεύτηκε με τους Γερμανούς και παρέλαβε την Αθήνα ελεύθερη κατά την αποχώρησή τους, στις 12 Οκτωβρίου του 1944. 

 

Η περίοδος που ακολούθησε το τερματισμό του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφυλίου που ακολούθησε υπήρξε εποχή έντονων, ριζικών και θεμελιακών ανακατατάξεων - κοινωνικών - πολιτισμικών - θεσμικών - όχι μόνο στην Ελλάδα και στην Κύπρο, μα και για ολόκληρο τον κόσμο. Ο Λουκής Ακρίτας μπαίνει στους νέους αγώνες τίμια και παλληκαρήσια, χωρίς μικρότητες και συμβιβασμούς, χαρακτηριστικά που θα τον ακολουθούν ως πολιτικό, ως το τέλος. Το 1951 εκλέχθηκε πρώτος βουλευτής Αθηνών στην Ελληνική Βουλή και το 1952 επισκέφτηκε, ύστερα από 22 χρόνια απουσίας, την Κύπρο και την αγαπημένη του Μόρφου

 

Εκείνο όμως που συνεχώς τον απασχολεί στην περίοδο αυτή είναι το Κυπριακό Ζήτημα, που μπήκε σε αποφασιστική φάση, με το ενωτικό δημοψήφισμα του 1950. Εμπλέκεται ενεργά στον αγώνα του Κυπριακού λαού για αυτοδιάθεση και ελευθερία. Ήταν μάλιστα ένθερμος οπαδός της ιδέας της ενσωμάτωσης της Κύπρου στον Εθνικό κορμό.

 

Ο Στρατάρχης Παπάγος - διακρίνοντας τις ικανότητες και τον πατριωτισμό του, του ζητά να λάβει μέρος στην αντιπροσώπευση της Ελλάδος στον ΟΗΕ, προκειμένου να θέσει και να υπερασπίσει τα δίκαια του Κυπριακού λαού, κάτι που κάνει με όλη τη ζέση της ψυχής του. Συστηματικά και με συνέπεια εργάζεται επίσης για την Κύπρο ως Εθναρχικός σύμβουλος. Ως βουλευτής της Βουλής των Ελλήνων, υπήρξε ο πρώτος που διατύπωσε το αίτημα για την αυτοδιάθεση της Κύπρου. Με την ίδρυση της Ένωσης Κέντρου του Γεώργιου Παπανδρέου ο Λουκής Ακρίτας εντάσσεται σε αυτό τον πολιτικό σχηματισμό και τον Φεβρουάριο του 1964 ορκίζεται ως Υφυπουργός στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, με υπουργό τον Πρωθυπουργό  Γεώργιο Παπανδρέου. 

 

Ο Λουκής Ακρίτας εργάστηκε αόκνως μαζί με τον Ευάγγελο Παπανούτσο και άλλους πνευματικούς ανθρώπους και υπηρεσιακούς παράγοντες, για την υλοποίηση της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Στο Υπουργείο Παιδείας ο διακεκριμένος λογοτέχνης, διανοητής και οραματιστής, άφησε τη δική του σφραγίδα με το πολυσήμαντο έργο που επιτέλεσε. Αρχίζει αμέσως το έργο της αναμόρφωσης της ελληνικής παιδείας - την οποία υπηρετεί με ζήλο – γιατί πιστεύει πως το μέλλον της χώρας στηρίζεται σε μια σύγχρονη μα και ταυτόχρονα ελληνοκεντρική παιδεία. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964, παρά την άδοξη διακοπή της από την απριλιανή δικτατορία, είναι συνδεδεμένη αναπόσπαστα με το Λουκή Ακρίτα, δίπλα στα ονόματα των Γεωργίου Παπανδρέου και Ευάγγελου Παπανούτσου.

 

Το 1964, αμέσως μετά την εκδήλωση των διακοινοτικών ταραχών έσπευσε στην Κύπρο, για να μεταφέρει μήνυμα συμπαράστασης της Ελλάδας στον Εθνάρχη Μακάριο και στον κυπριακό λαό. Κι αργότερα, όταν κλήθηκε στο Μεσολόγγι, στις 26 Απριλίου 1964 για να εκπροσωπήσει την ελληνική κυβέρνηση στους εορτασμούς για την ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου, άριστος χειριστής της γλώσσας μας, εκφώνησε έναν ιστορικό λόγο, σάλπισμα ελευθερίας και αγωνιστικότητας με επίκεντρο τον παραλληλισμό του Μεσολογγίου με την Κύπρο και τους αγώνες της. Οι παραδόσεις, τα οράματα αλλά και οι ανησυχίες του για την ιδιαίτε¬ρη του πατρίδα, μεταφέρονται στην Ιερή Πόλη του Μεσολογγίου. Συνεπαρμένος από εθνική έξαρση, παραλληλίζει τους ελεύθερους πολιορκημένους της Κύπρου  την επαύριο των διακοινοτικών ταραχών και της ανταρσίας στην Κύπρο και με συνεχή την τουρκική απειλή - με τους ελεύθερους πολιορκημένους του Μεσολογγίου. Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι της Κύπρου ανασταίνουν στο πρόσωπο του το Μεσολόγγι. Στο λόγο του, αναφέρει: «Ο σημερινός ομιλητής συμβαίνει να αδελφώνει την κοινή μοίρα του Ελληνισμού. Σας φέρνει μήνυμα από το άγιο βήμα της κυπριακής ψυχής. Από κει, όπου η δύναμη είναι πέλαγο κι η θέληση μας βράχος. Εκεί, στον μείζονα προμαχώνα του ελληνισμού όπου η πατρίδα μας, η Λευτεριά, αντικρίζει από ένα φράχτη – μια διαχωριστική γραμμή – την τυραννία. Θαρρείς, πως η πολιορκία του Μεσολογγίου συνεχίζεται μέσα στα βάθη του χρόνου. Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι της Κύπρου, ζωσμένοι τα άρματα, που δεν διαφέρουν και πολύ από καριοφίλια και τις πιστόλες της Φρουράς, όρθιοι στο μετερίζι του γένους, ξαναστήνουν το Μεσολόγγι κατάντικρυ στις στρατιές της Ανατολής, τις ίδιες στρατιές του Κιουταχή και του Ιμπραήμ που μυρμηγκιούσαν εδώ και 138 χρόνια στα λιόδεντρα του κάμπου σας …».

 

Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν τιμήσει με πολλούς τρόπους τη μνήμα του Λουκή Ακρίτα. Η ιστορική φράση του Λουκή Ακρίτα στην ομιλία που εξεφώνησε στο Κήπο των Ηρώων το 1964 «Κάθε Ελεύθερος Άνθρωπος είναι δημότης Μεσολογγίου» είναι αναρτημένη σε στήλη  στην είσοδο της Ιερής Πόλης του Μεσολογγίου και αποτελεί έμβλημα για το Μεσολόγγι. Η γενέτειρα του, η Μόρφου τον τίμησε αμέσως μετά το πρόωρο θάνατο του, με την ανέγερση ανδριάντα που κατασκεύασε ο γλύ¬πτης καθηγητής και Ακαδημαϊκός Ανδρέας Παπάς, γαμπρός του Στρατάρχη Παπάγου. Ο ανδριάντας του Λουκή Ακρίτα στου Μόρφου ήταν από τα ωραιότερα σύγχρονα μνημεία της Κύπρου. Ο τούρκικος στρατός το 1974 ανάμεσα στις άλλες καταστροφές που έκανε ήταν η κατακρήμνιση και η διάλυση του ανδριάντα του Λουκή Ακρίτα. Έκτοτε η ελπίδα απελευθέρωσης της Μόρφου κρατά μέσα της την υπόσχεση για αναστήλωση στο παλιό του βάθρο του ανδριάντα που να θυμίζει ένα σπάνιο και εκλεκτό άνθρω¬πο υπόδειγμα και καθοδηγητή με το παράδειγμα του. Με απόφαση του αειμνήστου Αρχιεπισκόπου Κύπρου  Μακαρίου Γ’, ιδρύθηκε το « ΙΔΡΥΜΑ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΛΟΥΚΗ ΑΚΡΙΤΑ » το 1965 εις μνήμη του Λουκή Ακρίτα. 

 

Το όραμα και  οι αξίες  που ενέπνευσαν το Λουκή Ακρίτα και τους άξιους και φιλοπρόοδους ανθρώπους του κάμπου της Μόρφου, τους πρωτεργάτες της ελευθερίας μας δεν μπορούν παρά να μας εμπνέουν και να καθοδηγούν τη δράση μας και σήμερα. Αξίες που αποκτούν μια πρόσθετη αίσθηση επικαιρότητας για το Κυπριακό Ελληνισμό, ο οποίος εδώ και 38 χρόνια, βιώνει, υπό το βάρος της εισβολής και της συνεχιζόμενης τουρκικής κατοχής, αγωνιώντας για τη διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων μας, το σφετερισμό των περιουσιών, τη καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς στα Κατεχόμενα.

 

Στον απόηχο του ιστορικού σαλπίσματος του Λουκή Ακρίτα, επιτρέψτε μου να διατρανώσω για άλλη μια φορά την αταλάντευτη και διαρκή συστράτευση Ελλάδος -  Κύπρου.  Η συμπόρευση αυτή, ο διαρκής και στενός συντονισμός Ελλάδας-Κύπρου αποτελούν το καλύτερο μας όπλο στον αγώνα για μια λύση δίκαιη, βιώσιμη και λειτουργική. Σε αυτό το πλαίσιο, η συμπαράταξη και συμπόρευση όλων των Ελλήνων, της πολιτειακής, της πολιτικής ηγεσίας της Ελλάδας στο πλευρό της δοκιμαζόμενης Κύπρου είναι και θα παραμείνει πάνδημη και ουσιαστική. 

 

Αντικειμενικός σκοπός του αγώνα μας  δεν μπορεί να είναι τίποτα λιγότερο από τον τερματισμό της τουρκικής κατοχής και του εποικισμού, την αποκατάσταση της ανεξαρτησίας, κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, μία διεθνή προσωπικότητα, μια κυριαρχία και μία ιθαγένεια, χωρίς συστήματα εγγυήσεων και επεμβατικά δικαιώματα που μας γυρίζουν σε  εποχές που έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί.

 

Η δικαίωση του αγώνα μας για λευτεριά θα είναι το καλύτερο μνημό¬συνο για τον αείμνηστο Λουκή Ακρίτα και όλα τα άλλα άξια τέκνα της Μόρφου που τιμούμε και μνημονεύουμε σήμερα. Ευχή και ελπίδα, το επόμε¬νο μνημόσυνο τους να τελεστεί σε μια ελεύθερη Μόρφου, στην εκκλησία του Αγίου Μαμά. Για όλους εμάς, ο Λουκής Ακρίτας αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο των Ελληνικών Γραμμάτων και έχουμε χρέος απέναντι στις νεότερες γενιές να αγωνιζόμαστε για την προώθηση των διαχρονικών μηνυμάτων του έργου του. Η μνήμη του Λουκή Ακρίτα και των άξιων τέκνων της Μόρφου, ας είναι για όλους εμάς αφορμή περισυλλογής, ευκαιρία στοχασμού και πρόκληση για να ακολουθήσουμε το πρότυπο ζωής τους.

 

Αιώνια ας είναι η μνήμη όλων αυτών που τιμούμε σήμερα.